Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου
Είναι νεαρή δημοσιογράφος και μόλις ολοκλήρωσε το ένθετο της εφημερίδας της για τον Μάη του ’68. Η κόπωση, οι πολλαπλές συνεντεύξεις με τα στιγμιότυπα του τότε και του τώρα, η συγκίνηση, τα ερωτήματα και το πηγαινέλα στην Ιστορία, την αποσυντονίζουν. Αφήνει την αυτονόητη πραγματικότητα και, με μοναδικό εργαλείο τις λέξεις, αποτυπώνει την κινούμενη άμμο κάτω από τα πόδια των ανθρώπων, τις τυχαίες ή οργανωμένες για τη συνείδησή τους διαδρομές. Σε μια πόλη που θα μπορούσε να είναι η οποιαδήποτε πόλη αφού η ματιά της συγγραφέα εστιάζεται στα εσωτερικά τοπία των ηρώων. Όμως εκείνη πού βρίσκεται μέσα στις αφηγήσεις της;
Σωστό ή λάθος, δεν ξέρω πώς αλλιώς να το πω αλλά όσο οι εαυτοί δέχονται ο ένας την αδυναμία του άλλου, ο χρόνος γίνεται περιττός, για πάντα καλοκαιρινός ο τόπος, άμμος στα δάχτυλα των ποδιών, στον θώρακα, πάνω στο στήθος μου αλατόνερο, στα χέρια κατακόκκινο καρπούζι. Τη μια τα καταφέρνω, δροσίζει, γλυκαίνει το στόμα μου, την άλλη -μα τι αδέξια, τι παρορμητική- γλιστρά πάνω στις γάμπες μου, κολλάω ολόκληρη, αμάν, θα αναμετρηθώ ξανά με τις επίμονες μύγες.
ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ
γράφει ο Κώστας Κρεμμύδας | περ. Μανδραγόρας, τχ. 61
Διηγήματα, εκδ. Απόπειρα 2019, σελ 158
Του κόσμου του λογοτεχνικού μοιάζει να μην του καίγεται καρφί για το τι συμβαίνει στον έξω κόσμο. – Στ. Τενεκετζή
Google δεν θα γινόταν χωρίς εσένα, διαβάζω στις «ευχαριστίες» στο ξεκίνημα και στο διήγημα «Υπάρχει πρόβλημα» στο τέλος του βιβλίου. Το σχολιάζω γιατί το σκεφτόμουν χρόνια με αφορμή το διδακτορικό μου που σίγουρα θα ’ταν άλλες χίλιες σελίδες αν υπήρχε τότε η παντοδύναμη μηχανή αναζήτησης. Από τη μια σοκάρεσαι με τα χιλιάδες χέρια στην οθόνη του κινητού, ένας θεός ξέρει τι ψάχνουνε διαρκώς, από την άλλη στα πόδια σου ό,τι ζητήσεις. «Στα εργαστήρια ζαχαροπλαστικής δούλευαν εκείνα τα χρόνια μποξέρ για να ’χουν δύναμη να χτυπάνε στο χέρι τόνους μαρέγκες και σαντιγί», μου ’λεγε ο ποιητής Τάσος Πορφύρης. Μέχρι που ήρθε το μίξερ. Συχνά σκέφτομαι την αναλογία. Τις σημερινές διευκολύνσεις. Οι μποξέρ και οι αρσιβαρίστες δεν χρειάζεται πια να δουλεύουν σε εργαστήριο ζαχαροπλαστικής. Και οι υποψήφιοι διδάκτορες να κατεβάζουν στοίβες βιβλία για ν’ αναζητήσουν ένα απόσπασμα.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου της Στ. Τενεκετζή, ιδιαίτερα στο πρώτο διήγημα («Του επαγγέλματός της»). η τελευταία λέξη κάθε παραγράφου συνεχίζεται ως πρώτη στην επόμενη. (Ένα είδος παντούμ της ποίησης που ξεκινά από τη Μαλαισία και καθιερώθηκε στην Ευρώπη από τον Ουγκώ. Στο παντούμ, ο δεύτερος και ο τέταρτος στίχος κάθε στροφής γίνονται ο πρώτος και ο τέταρτος στίχος της επόμενης.) Στην Τενεκετζή έχουμε απλώς μια λέξη. Το συναντάμε και στα δύο επόμενα διηγήματά της «Αδυναμία», «Λάθος». Γραφή γρήγορη, κοφτή (που επιτείνει η χρήση του κόμματος) νευρική με διαλόγους και ερωτήματα που συνήθως μένουν αναπάντητα. Καμιά βεβαιότητα. Ρήματα και ουσιαστικά κυριαρχούν. Σπανίζουν τα επίθετα. Άρα λόγος σφιχτός χωρίς περιττά κεντίδια. Με σφιχτή ουσία. Ένα είδος πανικού της γραφής. Δεν ανήκω σε αυτούς που ξεχωρίζουν τη γραφή ανάλογα με το φύλο, όμως στην Τενεκετζή υπάρχουν στοιχεία που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως «γυναικεία»: «Τρύπησε τις ωοθήκες της το άδικο. […] Αν δεν είχε γίνει γυναικείος σκοπός η ορθάνοιχτη ομπρέλα, αυτή δεν θα είχε πάψει ποτέ να είναι του πατρός της. Θα ονειρευόταν στην καλύτερη περίπτωση να γίνει του αντρός της, ποτέ δεν θα είχε καταφέρει να μην ορίζεται από ένα διπλανό σημείο που αυτόματα θα την έβαζε σε θέση δευτερεύουσα, σωστά, ήταν απαραίτητη για όλα αυτά η ομπρέλα και, ή ίδια, αφού είχε γεννηθεί με το δικαίωμα της κατόχου, μπορούσε και το είχε επιλέξει, να γίνει του επαγγέλματός της, να μην περάσει τη ζωή ως οικιακή βοηθός.» Και σε άλλο σημείο: «[…] ήρθε ο καιρός να συμφιλιωθεί με την αποκηρυγμένη φύση του: ένα θηλυκό που, για να γίνει άνθρωπος, έγινε αρσενικό.» «Θα υπήρχαν παντού στιγμές ακρότητας, κύκλοι ανολοκλήρωτοι, αφού θα είχε εξαφανιστεί η πρωτογενείς ποιότητα του θηλυκού για να τους ολοκληρώσει.»
Θα έλεγα ότι αυτή «την ατελείωτη παρένθεση» της ζωής η συγγραφέας «ήθελε να αντιληφθεί»: «Από τη στιγμή που ο τύπος αυγό δεν άφησε πάνω της ούτε μια τρίχα από τα μούσια του, το ήξερε, ο χρόνος, έτσι πιεστικός, δεν θα ξαναερχόταν. Θα άσπριζαν μέχρι τα σαράντα τα μαλλιά της, κάπου στα πενήντα κλιμακτήριος, στα εξήντα θα είχε τη μέση της και μακάρι να μην είχε γίνει λίπασμα για τα φυτά ακριβώς στα εβδομήντα. Αλλά και μετά, τα πράγματα θα συνεχίζουν και χωρίς αυτήν. Όπως συνέχιζαν και πριν δώσει παρόν στη ζωή.»
Γραφή σύγχρονη, ζωντανή, με μεταφορές, αναφορές στο παρελθόν και ενατένιση στο μέλλον. Να πώς περιγράφει τη γνώριμη σκηνή με τις συνήθως μαυροφορούσες να πλέκουν «βιδωμένες» στο πεζοδρόμιο: «[…] Τα κουβάρια τους μέσα σε διάφανες σακούλες, οι σακούλες πάνω στις πλάκες του πεζοδρομίου, οι καρποί και τα τσιγκελάκια να δουλεύουν ασταμάτητα, τραπεζομάντιλα, σεμέδες, ως και κουβέρτες έφτιαχναν οι τρομερές, κάποτε με καφέ, κάποτε ξεροσφύρι, με τις κουβέντες τους κι όχι μόνο με τις κλωστές, έπλεκαν μεταξύ τους δεσμούς, όριζαν τον κόσμο.»
