ΒΙΝΤΕΟ: Ο αναρχοσυνδικαλιστής Κωνσταντίνος Σπέρας – 90 χρόμια απο την αιματηρή απεργία των μεταλλωρύχων στην Σερίφο

Ενενήντα εννέα χρόνια συμπληρώνονται από την ιστορική απεργία των εργαζομένων στα μεταλλεία στην περιοχή Μεγάλο Λιβάδι της Σερίφου, που βάφτηκε με αίμα.

Ήταν Δευτέρα 7 Αυγούστου 1916, όταν το Σωματείο Μεταλλευτών Σερίφου, που είχε συσταθεί μόλις λίγες ημέρες πριν, στις 24 Ιουλίου, ξεσηκώνεται ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, με αιτήματα 8ωρη εργασία, αύξηση ημερομισθίων και λήψη μέτρων ασφαλείας. Οι εργάτες αρνούνται να φορτώσουν μετάλλευμα σε πλοίο και η απεργία ξεσπά.

Ο Γερμανός εργοδότης τους, Γκρόμαν, ζητάει τη βοήθεια των ελληνικών αρχών για να καταστείλει την απεργία και, δεκαπέντε ημέρες μετά, το πρωί της Δευτέρας 21ης Αυγούστου 1916, καταφθάνει στο νησί δύναμη της Χωροφυλακής.

Φυλακίζουν την ηγεσία των συνδικαλιστών και δίνουν 5 λεπτά διορία στους εργάτες να λήξουν την απεργία, ενώ αμέσως μετά την εκπνοή της, ανοίγουν πυρ. Επτά νεκροί – απεργοί και χωροφύλακες – και δεκάδες τραυματίες ήταν ο θλιβερός απολογισμός.

Χρήστος Θηβαίος – {Παρουσία κόρης Άρτεμις – Νεφέλης Σπέρα} Κωνσταντίνος
Σπέρας, Αιματηρή απεργία μεταλλωρύχων Σέριφος 1916, Βάσω Δημητρίου,
Μάξιμος Δράκος, Χάρης Χαραλάμπους, Σταυρός του Νότου Club 7/11/14

Το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή την επέτειο από την αιματηρή καταστολή της απεργίας των μεταλλωρύχων στη Σέριφο, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει μέσω των ιστοσελίδων www.ert-archives.gr και www.ert.gr, το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ του Γιώργου Πετρίτση «ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ», με τίτλο «Σέριφος 1916, το χρονικό μια αιματηρής απεργίας», παραγωγής 2010. Πρόκειται για τη δεύτερη αιματηρή εργατική εξέγερση στη συνδικαλιστική ιστορία της Ελλάδος, μετά τα δραματικά γεγονότα της απεργίας του Λαυρίου το 1896.

Μαρτυρίες Σέριφος 1916 το χρονικό μιας αιματηρής απεργίας

Καταγράφονται οι ιστορικές συγκυρίες της εποχής, που ευνόησαν τον ξεσηκωμό των μεταλλωρύχων της Σερίφου και παρουσιάζεται η ιστορία των μεταλλείων του νησιού από το 1884, όταν ο Γερμανός μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γκρόμαν ανέλαβε την επιχείρηση.

Το 1906, ο Γεώργιος, γιος του Αιμίλιου Γκρόμαν, συνέχισε την επιχείρηση με πολύ πιο σκληρή διαχείριση από του πατέρα του: απάνθρωπη δουλειά επί δωδεκάωρο, μεροκάματα πείνας και παντελής έλλειψη μέτρων ασφαλείας.

Το 1916, ο συνδικαλιστής Κωνσταντίνος Σπέρας οργανώνει τους μεταλλωρύχους σε σωματείο. Τον Αύγουστο του 1916 οι μεταλλωρύχοι ξεσηκώθηκαν εναντίον του εργοδότη τους, ζητώντας εφαρμογή του οκταώρου και βελτίωση των άθλιων συνθηκών εργασίας.

Για την προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Σπέρα και το χρονικό της αιματηρής εξέγερσης στη Σέριφο καταθέτουν τις μαρτυρίες τους η κόρη του συνδικαλιστήΝεφέλη Σπέρα, ο λαογράφος της Σερίφου Θοδωρής Λιβάνιος, ο παλιός μεταλλωρύχος Αντώνης Φραγκουλάκης, ο πρόεδρος του σωματείου Εργατών και Λατόμων Σερίφου Παναγιώτης Σταματάκης και η τέως δήμαρχος του νησιού Αγγελική Συνοδινού. Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ προβάλλεται πλούσιο οπτικοακουστικό και φωτογραφικό υλικό.

Ο Κώστας Σπέρας (1893–1943) ήταν Έλληνας συνδικαλιστής, πολιτικός, ιδρυτικό στέλεχος του ΣΕΚΕ και της ΓΣΕΕ, καθώς και οργανωτής της εξέγερσης της Σερίφου.

Νεανικά χρόνια

Γεννήθηκε στη Σέριφο. Το 1907 μετακινήθηκε στην Αλεξάνδρεια
όπου φοίτησε στο Λεόντειο Λύκειο ενώ αργότερα εγκαταστάθηκε στο Κάιρο
όπου εργάστηκε ως καπνεργάτης και ήρθε σε επαφή με τις ιδέες του Αναρχοσυνδικαλισμού και του Επαναστατικού Συνδικαλισμού. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, συμμετείχε το 1910 στη δημιουργία του Εργατικού Κέντρου της Αθήνας, καθώς και στο Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθήνας. Το 1914 συμμετείχε ως καπνεργάτης στην απεργία της Καβάλας, για τη δράση του φυλακίστηκε στις φυλακές Τρίπολης^[1].

Η Εξέγερση της Σερίφου

Τον Ιούνη του 1916 ο Σπέρας επέστρεψε στη Σέριφο. Εκεί πρωτοστάτησε στη δημιουργία του τοπικού Σωματείου Εργατών Μεταλλευτών Σερίφου
και έγινε ο πρώτος Πρόεδρος του. Εξαιτίας των άθλιων συνθηκών κάτω από
τις οποίες εργάζονταν και λόγω της υψηλής θνησιμότητας των εργατών, το
Σωματείο προχώρησε σε γενική απεργία στο νησί. Η απεργία αυτή υπήρξε
ιδιαίτερα δυναμική και ριζοσπαστική για την εποχή της και κατέληξε σε
γενικευμένη εξέγερση γνωστή ως Εξέγερση της Σερίφου, αν και ο Σπέρας κάλεσε ανεπιτυχώς τις δυνάμεις της Αντάντ να επέμβουν^[2].
Λόγω των συγκρούσεων με τη χωροφυλακή υπήρξαν οκτώ νεκροί και δεκάδες
τραυματίες και από τις δύο πλευρές αλλά και μερική ικανοποίηση των
αιτημάτων των μεταλλωρύχων. Ο ίδιος ο Σπέρας φυλακίστηκε^[3] στο φρούριο Φιρκά των Χανίων.

Συνδικαλιστική δράση

Το 1918 ο Σπέρας συμμετέχει στην ίδρυση τόσο της ΓΣΕΕ όσο και του ΣΕΚΕ και συγκροτεί μαζί με τον Ιωάννη Φανουράκη
την αναρχοσυνδικαλιστική του τάση, η οποία όμως δεν απέκτησε μαζική
επιρροή στους κόλπους του κόμματος. Την εποχή αυτή υποστηρίζει την
ένταξη της ΓΣΕΕ και του ΣΕΚΕ στην Κομμουνιστική Διεθνή. Το 1920
επιχειρεί να ιδρύσει σε Συνδιάσκεψη την Ομοσπονδία Μεταλλωρύχων και
Ανθρακωρύχων. Επιπλέον, στα πλαίσια της ΓΣΕΕ και του ΣΕΚΕ ο Σπέρας
υποστήριζε την άποψη πως τα Σωματεία θα πρέπει να είναι αποσυνδεδεμένα
από κόμματα, αναθεωρώντας τις παλιές του απόψεις. Την ίδια χρονιά
διαγράφηκε ως αντικομματικό στοιχείο από το ΣΕΚΕ^[4]. Αργότερα, το 1922 ο Σπέρας προχώρησε στη δημιουργία του Ανεξάρτητου Εργατικού Κόμματος, το οποίο συνεργάστηκε με άλλες πρώην κινήσεις-φράξιες του ΣΕΚΕ ^[5]. Στους εορτασμούς της Πρωτομαγιάς του 1924 από το Εργατικό Κέντρο Αθηνών, τον συνέλαβαν μαζί με άλλα εργατικά στελέχη^[6]. Άποψη πλέον του Σπέρα είναι πως η Εργατική τάξη οφείλει να κάνει μόνο οικονομικούς αγώνες και όχι πολιτικούς. Από το 1925 είναι ένας από τους πιο φανατικούς υποστηρικτές της αποπολιτικοποίησης των Συνδικάτων^[7].
Την ίδια περίοδο, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς πραγματοποιείται και
η μεγάλη ιδεολογικοπολιτική μεταστροφή του Σπέρα και η ένταξή του στις
αρχές ασφαλείας^[8]. Το 1926 ο Σπέρας επικεφαλής αστυνομικών εισβάλει στο Γ’ Συνέδριο της ΓΣΕΕ και συλλαμβάνει τους Κομμουνιστές αντιπροσώπους^[9][10][11]. Εξαιτίας της στάσης του διαγράφεται από τη ΓΣΕΕ^[12]. Την ίδια χρονιά ήταν μάρτυρας κατηγορίας ενάντια στα στελέχη του ΚΚΕ(π.χ Παντελής Πουλιόπουλος) για τη θέση στο θέμα της αυτονομίας της Μακεδονίας^[13]. Υπήρξε μάρτυρας κατηγορίας στην δίκη για την απαγόρευση της Ενωτικής ΓΣΕΕ^[14]. Στις εκλογές του 1926 ως υποψήφιος βουλευτής  Α΄ Αθηνών με το Ανεξάρτητο Εργατοεπαγγελματικό Κόμμα πήρε ελάχιστες ψήφους^[15].

Μεταγενέστερη δράση

Μετά τη διαγραφή του από τη ΓΣΕΕ ο Σπέρας θα συμμετάσχει σε απεργοσπαστικούς μηχανισμούς ^[16]. Εξάλλου, ο Σπέρας ήδη προσχωρεί στους συντηρητικούς συνδικαλιστές ^[17]. Στη δεκαετία του ’30 εντάχθηκε στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας του Γεωργίου Μερκούρη^[18], αρθρογραφώντας στην εφημερίδα Εθνικη Σημαία^[19] όργανο του κόμματος^[20]. Στην ίδια εφημερίδα έγραψε σε συνέχειες την Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος ^[21][22] με το ψευδώνυμο Έλλην εργάτης^[23] . Το 1938 συνελήφθη για ποινικό αδίκημα^[24]. Μαζί με τους Ευαγγέλου και Καλύβα είχε πολιτικές σχέσεις με τον συνεργάτη των κατοχικών δυνάμεων^[25][26] Ανδρέα Κονδάκη πρώην ανώτερο αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού ^[27] καθώς και άνηκε στην συνδικαλιστική παράταξη Καλύβα^[28] . Το 1943 φέρεται ότι είχε κάποιες σχέσεις με το συνδικαλιστικό τμήμα του ΕΔΕΣ^[29] και με μια οργάνωση του Μερκούρη ^[30]. Αρχές Νοεμβρίου του 1943 ενώ ταξίδευε μαζί με τον ανθυπολοχαγό του Ελληνικού Στρατού Απόστολο Κοκμάδη^[31] για τη δημιουργία ή σε προσχώρηση αντάρτικων ομάδων ενάντια στο ΕΑΜ, συνελήφθησαν στη Μάνδρα Αττικής από άντρες του Καπετάνιου του 1/34ού τάγματος Γεωργίου Μπουτσίνη (Νικήτας) και προωθήθηκαν στην έδρα του 34ού συντάγματος του ΕΛΑΣ (Καπετάνιος: Ανδρέας Μουντρίχας, Πολιτικός: Φώτης Βερμαίος, Στρατιωτικός: Aν/χης Γιώργος Ρήγος) στα Δερβενοχώρια όπου ο Σπέρας εκτελέστηκε μετά την εξακρίβωση της ταυτότητας του^[32].

Άλλες εκτιμήσεις για τον Σπέρα

Ένα τμήμα της Αναρχίας και της Αριστεράς^[33][34] αμφισβητεί τη χαφιεδοποίηση
του Σπέρα και ισχυρίζονται πως υπήρξε μέχρι το τέλος του ένας σταθερός
αγωνιστής του Αναρχισμού ο όποιος δολοφονήθηκε με ειδεχθή τρόπο από την ΟΠΛΑ γιατί είχε διαφορετική άποψη για τον σοσιαλισμό ως συνεπής αναρχοσυνδικαλιστής^[35].

Υστεροφημία

Το 2001 επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Βιβλιοπέλαγος η μπροσούρα που έγραψε ο Σπέρας για τα γεγονότα της Σερίφου Η
απεργία της Σερίφου, ήτοι Αφήγησις των αιματηρών σκηνών της 21ης
Αυγούστου 1916 εις τα μεταλλωρυχεία του Μεγάλου Λειβαδίου της Σερίφου^[36]. Στο Μεγάλο Λιβάδι της Σερίφου βρίσκεται η προτομή του Σπέρα που ανεγέρθη το 2009^[37], καθώς έχουν κυκλοφορήσει και λογοτεχνικά βιβλία για τη δράση του^[38] ενώ ο Χρήστος Θηβαίος θα κυκλοφορήσει δισκογραφική δουλειά εμπνευσμένη στη δράση του στην εξέγερση της Σερίφο.

wikipedia.org