Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί βαμβακιού στην περιοχή του Αμαζονίου, που συνδέονται με τις αλυσίδες εφοδιασμού της H&M και της Zara, κατηγορούνται για τη μεγάλης κλίμακας αποψίλωση των δασών, την αρπαγή γης και τη βίαιη παρενόχληση των τοπικών κοινοτήτων όπως αναφέρει η Earthsight στην τελευταία της έκθεση.
Η βιομηχανία της μόδας δέχεται αυξανόμενη πίεση να υιοθετήσει πιο βιώσιμες πρακτικές, με τον όγκο των ρούχων που παράγονται, αγοράζονται και απορρίπτονται να απειλούν το περιβάλλον.
Και ενώ ο τελικός προορισμός ενός νέου ρούχου ήταν ήδη μεγάλο πρόβλημα, το βαμβάκι που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του μπορεί επίσης να είναι «βρώμικο».
Μια έρευνα που διεξήχθη από τη βρετανική ΜΚΟ Earthsight μεταξύ Ιανουαρίου 2023 και Μαρτίου 2024 έδειξε ότι μέρος του βαμβακιού που παράγεται στη Βραζιλία θα μπορούσε να συνδεθεί με παράνομη αποψίλωση των δασών στο Cerrado – πατρίδα πολλών σπάνιων ειδών και επίσης γνωστή ως «βραζιλιάνικη δεξαμενή νερού» για τις πολυάριθμες πηγές που διαθέτει και διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην αναπλήρωση των υδάτινων πόρων.
Για τη διενέργεια της έκθεσης “Fashion Crimes”, η Earthsight πέρασε πάνω από ενάμιση χρόνο αναλύοντας δορυφορικές εικόνες, δικαστικές αποφάσεις και αρχεία αποστολής. Η ομάδα πήγε μυστικά για να διεξαγάγει συνεντεύξεις και έρευνες τόσο στην Ευρώπη όσο και στη βορειοανατολική πολιτεία Bahia, ανακαλύπτοντας ότι οκτώ ασιατικές εταιρείες αγόρασαν τουλάχιστον 816.000 τόνους βραζιλιάνικου «βρώμικου βαμβακιού» για να φτιάξουν σχεδόν 250 εκατομμύρια ρούχα και οικιακά είδη για τα καταστήματα των H&M και Zara σε όλο τον κόσμο.
Η έκθεση, που κυκλοφόρησε στις 11 Απριλίου 2024, σημειώνει ότι αυτή η ζήτηση πιέζει την αποψίλωση των δασών στο Cerrado, η οποία έχει αυξηθεί κατά 43% τον τελευταίο χρόνο, και ότι οι δύο κύριες γεωργικές εταιρείες που συμμετέχουν, η SLC Agrícola και η Horita Group, έχουν μακρά ιστορία παράνομης αποψίλωσης των δασών.
Η H&M και η Zara δεν αγοράζουν απευθείας το βαμβάκι που χρησιμοποιούν για την παραγωγή ρούχων. Όπως οι περισσότεροι γίγαντες της βιομηχανίας της μόδας, προμηθεύονται την πρώτη ύλη σε μεγάλο βαθμό από προμηθευτές με έδρα την Ασία. Αυτές οι εταιρείες μετατρέπουν το ακατέργαστο βαμβάκι στα τελικά προϊόντα που βρίσκουμε στα καταστήματα ρούχων. Αναζητώντας χιλιάδες αρχεία αποστολών, οι ερευνητές της Earthsight διαπίστωσαν ότι οι προμηθευτές της H&M και της Zara προμηθεύονται βαμβάκι που καλλιεργείται στο δυτικό τμήμα της πολιτείας Bahia της Βραζιλίας από δύο από τους μεγαλύτερους παραγωγούς της χώρας: την SLC Agrícola και την Grupo Horita (Όμιλος Horita).
Η SLC – με 44.000 εκτάρια φυτειών βαμβακιού (που ισοδυναμεί με πάνω από 60.000 γήπεδα ποδοσφαίρου) μόνο στη δυτική Bahia – είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός βαμβακιού της Βραζιλίας, ενώ η Horita – η οποία δραστηριοποιείται σε τουλάχιστον 140.000 εκτάρια γεωργικής γης στην περιοχή – είναι μία από τις πρώτες έξι. Και οι δύο ανήκουν σε οικογένειες που πιστεύεται ότι είναι από τις πλουσιότερες της Βραζιλίας.
Better Cotton needs to urgently strengthen its standards, or serious rights violations will continue to slip through the cracks.
They are failing to trace cotton back to farms of origin, which leaves the system open to abuse. This is unacceptable. pic.twitter.com/eVgvHQHLRr
— Earthsight (@earthsight) April 12, 2024
Η σκοτεινή ιστορία των αγροτικών επιχειρήσεων στο Cerrado
Ο Όμιλος Horita και η SLC Agrícola είναι μία από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις μιας ευρύτερης πραγματικότητας αγροτικών επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό που προκαλούν ζημιά στο Cerrado, στις παραδοσιακές του κοινότητες και στο κλίμα.
Οι κάτοικοι της περιοχής έδειξαν στην Earthsight ξηρές κοίτες ποταμών και κατεστραμένες πηγές. Οι αγροτικές επιχειρήσεις στη δυτική Bahia εξάγουν σχεδόν δύο δισεκατομμύρια λίτρα νερού την ημέρα. Αυτό το «ξεπληρώνουν» ρίχνοντας 600 εκατομμύρια λίτρα φυτοφαρμάκων στο Cerrado κάθε χρόνο.
Η έκθεση αποκαλύπτει ότι η διαφθορά, η βία και η αδιαφορία της κυβέρνησης βοήθησαν να μετατραπεί το Cerrado σε ένα μη βιώσιμο μέρος τα τελευταία 25 χρόνια.
Στο Cerrado φιλοξενείται το 5% των ειδών του κόσμου: 161 είδη θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των γιγάντιων μυρμηγκοφάγων, των αρμαντίλων, των τζάγκουαρ και του τάπιρου. Πολλά από αυτά τα είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση, εάν δεν αντιστραφούν οι τρέχουσες τάσεις αποψίλωσης των δασών.
Αρπαγή γης, βία κατά των παραδοσιακών κοινοτήτων και διαφθορά
Για αιώνες, οι κοινότητες αυτοχθόνων ζουν σε αρμονία με τη φύση. Αυτές οι κοινότητες έχουν δει τα εδάφη τους να αρπάζονται, ενώ οι ίδιες υφίστανται επιθέσεις από άπληστες επιχειρήσεις που εξυπηρετούν τις παγκόσμιες αγορές βαμβακιού.
Αυτές οι κοινότητες προστατεύονται από το νόμο και θα έπρεπε – σύμφωνα με την έκθεση της ΜΚΟ – να έχουν εγγυημένο το δικαίωμα πρόσβασης στα παραδοσιακά εδάφη τους.
Ο ρόλος της Better Cotton
Το βαμβάκι για τις αλυσίδες εφοδιασμού της H&M και της Zara πιστοποιείται ως ηθικό από το μεγαλύτερο σύστημα πιστοποίησης βαμβακιού στον κόσμο, την Better Cotton, η οποία δεν κατάφερε να εντοπίσει τις παρανομίες που διέπραξαν η SLC και η Horita.
Η Better Cotton σε δήλωσή της ανέφερε ότι διεξήγαγε ανεξάρτητο έλεγχο σχετικά με τα «ιδιαίτερα ανησυχητικά ζητήματα που εγείρονται» από την έκθεση και ότι θα παράσχει μια περίληψη των ευρημάτων.
Η BC, σύμφωνα με τη ΜΚΟ, έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για greenwashing και έχει επικριθεί διότι δεν επέτρεψε την πλήρη ιχνηλασιμότητα των αλυσίδων εφοδιασμού.
Ο ιδιοκτήτης της Zara, η εταιρεία Inditex, επέκρινε την απάντηση του ελβετικού οργανισμού στην έκθεση της Earthsight με επιστολή, διαμαρτυρόμενη για έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Better Cotton σχεδιάζει να αντιμετωπίσει τους ισχυρισμούς της Earthsight. Η Better Cotton δεν σχολίασε την επιστολή της Inditex. Inditex και H&M δήλωσαν ότι έλαβαν σοβαρά υπόψη τους ισχυρισμούς της Earthsight και προέτρεψαν την Better Cotton να δημοσιοποιήσει τα ευρήματα των ελεγκτών.
Η Ένωση Βαμβακοπαραγωγών της Βραζιλίας (ABRAPA) δήλωσε ότι είχε συνεργαστεί με τους εν λόγω καλλιεργητές για να παράσχει αρχεία και αποδεικτικά στοιχεία για την απόκρουση των ισχυρισμών της έκθεσης. «Δυστυχώς, αυτά αγνοήθηκαν σε μεγάλο βαθμό», ανέφερε σε ανακοίνωσή της. «Η ABRAPA καταδικάζει απερίφραστα οποιεσδήποτε πρακτικές που υπονομεύουν τη διατήρηση του περιβάλλοντος, παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα ή βλάπτουν τις τοπικές κοινωνίες».
H&M και Inditex
Η H&M και η Inditex, στην οποία ανήκει η Zara, είναι οι μεγαλύτερες εταιρείες ένδυσης στον κόσμο. Είχαν συνδυασμένα κέρδη περίπου 41 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ το 2022. Η H&M έχει 4.400 καταστήματα σε όλο τον κόσμο, ενώ η Zara και άλλες μάρκες που ανήκουν στην Inditex – Pull&Bear, Bershka, Massimo Dutti, Stradivarius – έχουν σχεδόν 6.000. Η H&M και η Zara είναι παγκόσμιοι ηγέτες στη βιομηχανία της γρήγορης μόδας, δημιουργώντας πολλές συλλογές ρούχων κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με την έκθεση, η H&M και η Inditex δεν διαθέτουν προς το παρόν τις πολιτικές και τα εργαλεία για να καλύψουν τις ελλείψεις της Better Cotton. «Οι πολιτικές της H&M για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιωσιμότητα αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν τα δικαιώματα των κοινοτήτων ή την αποψίλωση των δασών. Οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της Inditex δεν φαίνεται να επεκτείνονται στους προμηθευτές βαμβακιού της», αναφέρει η έκθεση.
@venetialamanna Cottoning On🪡 A recent report by Earthsight traced 800,000 tonnes of ‘ethical’ cotton products from Zara and H&M and found links to illegal deforestation, land grabbing and corruption in one of Brazil’s biodiversity hotspots, currently facing destruction to make way for large scale agribusiness. The cotton is exported to several manufacturers in Asia who make 250 million garments, bed sheets and towels annually for H&M, Zara and their umbrella brands. Note: Earthsight’s report focuses solely on H&M and Zara as they are the largest buyers of Brazilian cotton, but other Big Fashion brands will doubtless be implicated. Time and again, brands prove that they cannot be left to self-regulate. Fashion justice solutions come from the communities most impacted by Big Fashion’s greed. Together, we must push for legislation that takes its lead from these communities to secure industry wide and legally binding accountability. Sources & Further Reading Fashion Crimes [Earthsight] Earthsight: Our Statement [Better Cotton] Legislation is coming for fashion’s supply chains. Are you ready? [Vogue Business] #SustainableFashion #WhoMadeMyClothes #ClimateChange #FastFashion #Sustainability #Greenwashing ♬ original sound – Venetia La Manna 🍉
