«Να σώσουμε τα “Ηλύσια”». Το σύνθημα μοιάζει με πρόσκληση σε όλα τα ραντεβού που έχουμε δώσει στη ζωή μας μπροστά στον πάλαι ποτέ κινηματογράφο. Είναι όμως κάτι παραπάνω από νοσταλγική ή αισθητική… εκκεντρικότητα.
Είναι υπόθεση της καθημερινότητας, η εικόνα της πόλης στην οποία βαδίζουμε, η ρίζα της Δημητρίου Γούναρη, οδηγεί το μάτι μέχρι τη Ροτόντα, είναι ο πεζόδρομος που «χαϊδεύεται» με το «ΝτοΡε», χώροι όπου η θορυβώδης νιότη αγκαλιάζεται με τους στοχαστικούς μεσήλικες.
Το σύνθημα μας τραβάει από το μανίκι, όπως ο στίχος του Ντίνου Χριστιανόπουλου «κατατρέχουν την γραφικότητα/… εκπνέει σαν προδομένη επανάσταση».
Κάτω από το σύνθημα για να μη μετατραπεί σε σουπερμάρκετ το ιστορικό και κηρυγμένο ως διατηρητέο μνημείο συντάσσονται περίοικοι, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, ενώσεις αρχιτεκτόνων, η Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και –με βαθιά αίσθηση του βάρους της κληρονομιάς– ο εγγονός του αρχιτέκτονα Λέανδρου Ι. Ζωίδη που σχεδίασε το 1930 το θέατρο-κινηματογράφο, που έχει κάλλος και ιστορία.
Ο κινηματογράφος «Ηλύσια» μετά την κατασκευή του (1930) | Α. ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ
Το «Ηλύσια» ορθώνεται στη συμβολή των οδών Παύλου Μελά και Δημητρίου Γούναρη στην πλατεία Φαναριωτών από το 1930. Του «επιτέθηκαν» πρώτη φορά με 5 ορόφους το 1957, το 1994 έκλεισε ως κινηματογράφος και μετατράπηκε σε μαγαζί για… ηλεκτρονικά παίγνια, το 2003 ήταν κατάστημα ειδών ρουχισμού.
Ας σημειωθεί ότι το 1994 –παραμονές της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας!– το «Ηλύσια» κλείνει μεν, κηρύσσεται δε διατηρητέο μνημείο, μας μένουν αμφιβολίες όμως πόση προστασία τού παρείχε τελικά η κήρυξή του αφού σημαντικά αρχιτεκτονικά στοιχεία του εσωτερικού του χάθηκαν μια για πάντα.
Σε έναν άλλον κόσμο μάλλον δεν χρειαζόταν τίποτα παραπάνω από το αίτημα του Δήμου Θεσσαλονίκης που υποβλήθηκε ματαίως (;) στις 3.9.2018, τόσο προς τα υπουργεία Πολιτισμού και Μακεδονίας-Θράκης όσο και προς τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και την 4η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και στο οποίο ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Εργων, Περιβάλλοντος και Καθαριότητας, Θανάσης Παππάς, ζητούσε «να αναθεωρηθούν οι σχετικές εγκρίσεις και να ληφθούν μέτρα προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς και ειδικότερα του κινηματογράφου «Ηλύσια»».
Οπως τονιζόταν στο σχετικό έγγραφο, «τα ελάχιστα διατηρητέα που συμβάλλουν στην ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας της Θεσσαλονίκης είναι αδιανόητο να υποβαθμίζονται ως μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτόχρονα να επιβαρύνουν με τις ασύμβατες χρήσεις τους περιοχές του ιστορικού κέντρου που είναι επιβαρημένες κυκλοφοριακά.
Αλλωστε ο δήμος προσπαθεί, με τις απαραίτητες εγκρίσεις των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ, να ξεκινήσει το έργο της ανάδειξης της πλατείας Φαναριωτών με αναπλάσεις, πεζοδρομήσεις και βελτιώσεις, με στόχο την αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου».
Δεν εισακούστηκε όμως κι έτσι προς τα τέλη Αυγούστου 2018 το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων αποφάσιζε να δώσει την άδεια για χρήση σουπερμάρκετ.
Εναντίον αυτής της απόφασης έκανε προσφάτως ιεραρχική προσφυγή ο εγγονός του αρχιτέκτονα, Λέανδρος Ζωίδης, ζητώντας να επανεξεταστεί το θέμα από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.
Ψήφισμα για το θέμα έχει εκδώσει η Ειδική Διατμηματική Επιτροπή του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων Πολιτισμού» του ΑΠΘ, με το οποίο επισημαίνει «τις μεγάλες αλλοιώσεις και την απώλεια αυθεντικών στοιχείων που προκλήθηκαν, κατά παράβαση των όρων της απόφασης χαρακτηρισμού του, στους εσωτερικούς ιδίως χώρους του κτιρίου, από την προσαρμογή του στις νέες χρήσεις με τις οποίες λειτούργησε μετά το 1994».
Τονίζεται ότι «η προωθούμενη νέα χρήση του θα επιδεινώσει έτι περαιτέρω την καταστροφή που έχει ήδη υποστεί, τόσο στον εσωτερικό χώρο όσο και στις όψεις του, από παλαιότερες ασύμβατες χρήσεις».
Εκκληση απευθύνει με ανακοίνωσή της και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού-παράρτημα Θεσσαλονίκης κρίνοντας ότι η προτεινόμενη χρήση «είναι τελείως ασύμβατη και επιβλαβής, παρά τις όποιες δεσμεύσεις για λειτουργικές επεμβάσεις και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για την τροφοδοσία του καταστήματος».
Για το θέμα έχουμε παρέμβαση και από τη MONUMENTA (Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία για την προστασία της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας-Κύπρου) η οποία απευθύνεται στην υπουργό Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά ζητώντας να παρέμβει για το θέμα, σημειώνοντας ότι το «Ηλύσια» είναι «τοπόσημο της Θεσσαλονίκης» και «το πρώτο σύγχρονο κτίριο κινηματογράφου στη μεσοπολεμική πόλη, το οποίο διασώζεται και από τα χαρακτηριστικά σημεία αναφοράς στην πρώτη διαγώνια οδό, που διανοίχτηκε σύμφωνα με το σχέδιο Hébrard και η οποία διατηρεί το όνομα αυτό μέχρι σήμερα».
