Αποχαιρετήσαμε χθες στην πλατεία του Μεσενικόλα έναν από τους τελευταίους “Αντάρτες στ’ Άγραφα”

ΕΦΥΓΕ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ Ο ΤΑΚΗΣ ΨΗΜΜΕΝΟΣ

Αποχαιρετήσαμε χθες στην πλατεία του Μεσενικόλα, σε πολιτική κηδεία, έναν αγωνιστή και συνεπή ιδεολόγο κομμουνιστή.

Ήταν από τους τελευταίους «Αντάρτες στ’ Άγραφα», όπως ήταν και ο τίτλο του βιβλίου που έγραψε, παρακαταθήκη ιστορικής πηγής για τον Εμφύλιο.

Ήταν ένας από τους φιλοπρόοδους Μεσενικολίτες, εκπρόσωπος μιας γενιάς που μας λείπει η αγωνιστικότητά της.

Ανεξάρτητα από ιδεολογικές διαφορές, ο Ψημένος ήταν από τους τελευταίους επιζώντες του Εμφυλίου, ένα ζωντανό κομμάτι της Ιστορίας, εκπρόσωπος της Αριστεράς του Ήθους.

Συλλυπητήρια στην οικογένειά του και αιωνία του η μνήμη.

Με τον Τάκη Ψημμένο στ’ Άγραφα

Στην Πόρτα, πάνω από την Φυλακτή με φόντο το Γκαβέλ (Βουτσικάκι)Στην Πόρτα, πάνω από την Φυλακτή με φόντο το Γκαβέλ (Βουτσικάκι).

Μ’ αφορμή την συγκέντρωση υλικών για την έκδοση ενός ιστορικού – ταξιδιωτικού οδηγού για τη δράση του ΔΣΕ στη Ρούμελη και τ’ Άγραφα, τον Απρίλη του 2019 ορισμένοι σύντροφοι από την Επιτροπή Αρχείου του ΚΚΕ είπαμε να πάρουμε τις οικογένειες και να ανέβουμε στ’ Άγραφα να κάνουμε Πάσχα εκεί.

Ήταν κοντά η επέτειος για τα γεγονότα της Νιάλας (Πάσχα του 1947), είχαμε κι ένα χρέος να ξοφλήσουμε: Χρόνια πριν είχαμε υποσχεθεί στον Τάκη Ψημμένο και τον Γιώργη Μωραΐτη, ασυρματιστές του ΔΣΕ σε Άγραφα και Ρούμελη, να κάνουμε μαζί τους ξανά το μεγάλο ταξίδι που είχαν κάνει εκείνοι τον Απρίλη του 1950, όντας μέλη της τελευταίας αντάρτικης ομάδας που πέρασε στις Λαϊκές Δημοκρατίες αφού πρώτα είχε εκπληρώσει ένα καθήκον: Να συγκεντρώσουν και να προωθήσουν «έξω» τους τελευταίους ξεκομμένους μαχητές που είχαν παραμείνει στα βουνά μετά την υποχώρηση του ΔΣΕ, τον Αύγουστο του 1949. Η ομάδα εκτέλεσε το καθήκον της στο ακέραιο και η πορεία τους από τη Ρούμελη ως τον Γράμμο περιγραφόταν στο βιβλίο «Αντάρτες στ’ Άγραφα» που είχε γράψει ο Τάκης Ψημμένος.

Τον Γιώργη τον είχαμε ήδη χάσει.

Δεν σήκωνε καθυστέρηση.

Με εφόδιο, λοιπόν, το βιβλίο «Αντάρτες στ’ Άγραφα» και χάρτη κατασκευασμένο ειδικά για την περίπτωση πήραμε οδηγό, ποιον άλλον, τον ίδιο τον σύντροφο Τάκη Ψημμένο. Θα κάναμε μαζί ένα «οκτάρι», δηλαδή μια διαδρομή που με κέντρο τα καλύβια του Σερμενίκου (Φυλακτή) θα στριφογύριζε στ’ Άγραφα καταγράφοντας τις σημαντικότερες διαδρομές των μαχητών του ΔΣΕ, αλλά και του ΕΛΑΣ στην περιοχή.

Πρώτη στάση στην Πόρτα, ανάμεσα Καζάρμα και Γκαβέλ (Βουτσικάκι), κουβέντα για μια απ’ τις μάχες εκεί και για το πέρασμα του φοβερού Γκαβέλ με χιονοθύελλα.

Επόμενη στάση στο διάσελο του Άη Νικόλα με φόντο την Καζάρμα, την υψηλότερη κορφή των Αγράφων.

Και στάση στα Πετρίλια, συνάντηση με παλιό ΕΛΑΣίτη και καταγραφή της μνήμης. Στάση στον Μάγειρο και στο σχολείο που συνεδρίαζε η «Κυβέρνηση του Βουνού», η ΠΕΕΑ.

Πέρασμα απ’ τα Τρία Σύνορα, κατέβασμα στην Κουστέτσα κι από εκεί στα Βραγγιανά. Κουβέντα για το τελευταίο βράδυ που συναντήθηκαν το Αρχηγείο Αγράφων του ΔΣΕ με την ομάδα των στελεχών της Πολιτικής Επιτροπής Καρδίτσας του ΚΚΕ, στις 10 Απρίλη 1947.                                   

Hταν οι μέρες που έσφιγγε ο κλοιός του σχεδίου του αστικού στρατού με την ονομασία «Τέρμινους» που εδώ πάνω ονομαζόταν «Αετός».

Το Αρχηγείο με πορεία Καμάρια – Καροπλέσι βγήκε έξω από τον κλοιό κι έφτασε στη Βουλγάρα.

Η ΠΕ Καρδίτσας του ΚΚΕ αποφάσισε, για να παραμείνει κοντά στους κατοίκους της πόλης, να πάρει το δρομολόγιο Νιάλα – Σάικα.

Μια χιονοθύελλα τους έκλεισε το πέρασμα κι έγινε ό,τι έγινε (δεν είναι του παρόντος να αφηγηθούμε).

Επόμενη στάση Νιάλα κι ύστερα στο χωριό Άγραφα. «Να δω, είπε ο Τάκης, το μέρος που κοιμήθηκα τελευταία βραδιά και γλίτωσα τον κλοιό».

Την επόμενη μέρα πήραμε τ’ ανατολικά. Βουνέσι, Μεσενικόλας (εκεί θα αποχαιρετήσουμε σήμερα τον σύντροφό μας) κουβέντα για τη μάχη στο ύψωμα 625, πέρασμα από το Βλάσδο (Μοσχάτο) κι ανέβασμα στο Τσαρδάκι.

Στάση στο μνημείο για τους Σοβιετικούς αεροπόρους που προσγειώθηκαν στα χρόνια της Κατοχής στο αεροδρόμιο της Νευρούπολης (σήμερα είναι η λίμνη Πλαστήρα).

Δρόμο νότια για Τιτάι (Λαμπερό), Καστανιά, Ζωγλόπι (Ραχούλα) κι από κει Μαστρογιάννη (Αμάραντος), κουβέντα για τις μάχες στο Καπροβούνι, μετά στη Σπινάσα για τις «λούφες», ύστερα στα Φουρνά, στο Ζαχαράκι και τη Ρεντίνα.

Κουβέντα για την πάντα φιλόξενη για τους αντάρτες Βουλγάρα, το Λακρέσι και το Σμόκοβο.

Στάση βόρεια από τον Πάπα, στα υψώματα απέναντι από τον «μικρό Γράμμο», δηλαδή την κορυφογραμμή από την Δρανίστα ως την Καΐτσα, που το 1949, ενώ είχε διαλυθεί ήδη η 2η Μεραρχία της Ρούμελης και είχε χτυπηθεί άγρια η 1η της Θεσσαλίας, τμήματά τους έδωσαν σκληρή μάχη και κράτησαν τη φυσιογνωμία του μετώπου εδώ, ώσπου με ελιγμό πέρασαν στα μετόπισθεν του αντιπάλου, στους Απεράντιους (στην πλευρά του Αχελώου).

Επιστροφή στη βάση μας με μερικές εκατοντάδες φωτογραφίες και τον Τάκη χαρούμενο γιατί τέλειωνε εκείνες τις μέρες το επόμενο βιβλίο του και θα είχε κι αυτός φρέσκο φωτογραφικό υλικό.

Από καρδιάς το ευχαριστώ μας, σύντροφε.

Eκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ αποχαιρέτησε ο Τάσος Τσιαπλές, μέλος της ΚΕ, ο οποίος σημείωσε μεταξύ άλλων:

«Η ΚΕ του ΚΚΕ αποχαιρετά σήμερα ένα άξιο τέκνο του Κόμματός μας, που έφυγε από κοντά μας, πλήρης ημερών. Με αίσθημα τιμής και περηφάνιας στεκόμαστε απέναντί του, καθώς ο σύντροφος Τάκης Ψημμένος, τα 75 από τα 91 χρόνια της ζωής του αγωνίστηκε μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, για μια κοινωνία δίχως πολέμους, φτώχεια και εκμετάλλευση, για μια κοινωνία σοσιαλιστική – κομμουνιστική.

Ο σύντροφος Τάκης Ψημμένος γεννήθηκε το 1929 στην Καρδίτσα. Ήταν το μεγαλύτερο παιδί μιας οικογένειας αγωνιστών, μελών του ΚΚΕ, που δόθηκε ολοκληρωτικά στον αγώνα για τα ιδανικά και τους σκοπούς του.

Ατίθασο και ανήσυχο παιδί στη διάρκεια της κατοχής, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ την Πρωτομαγιά του 1943, διετέλεσε για ένα διάστημα καθοδηγητής της ΕΠΟΝ της συνοικίας του, παίρνοντας παράλληλα μέρος σε διάφορες δύσκολες αποστολές, όταν η πόλη της Καρδίτσας βρίσκονταν κάτω από τη ναζιστική Γερμανική κατοχή. Το Σεπτέμβρη του 1944 κατατάχτηκε στον εφεδρικό ΕΛΑΣ της Καρδίτσας.

Το Γενάρη του 1945, έγινε μέλος του τιμημένου ΚΚΕ.

Μετά τη Βάρκιζα και τις τρομοκρατικές διώξεις των αγωνιστών που ακολούθησαν από το αστικό κράτος και τις παρακρατικές εγκληματικές φασιστικές συμμορίες των Σούρλα, Βουρλάκη, Μούκα, Μανιμάνη και άλλες που εξοπλίστηκαν και καθοδηγούνταν από τους Άγγλους, ο σ. Τάκης συνελήφθη μαζί με άλλους συναγωνιστές του και υπέστη βασανιστήρια από την αστυνομία της Καρδίτσας.

Έτσι λοιπόν κατατάσσεται το Σεπτέμβρη του 1946 στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.

Πήρε μέρος και τραυματίστηκε στη μάχη της Καρδίτσας.

Υπηρέτησε ως σύνδεσμος, αρχικά, στο Αρχηγείο Αγράφων, τηλεγραφητής στη συνέχεια, στην 1η Μεραρχία του ΔΣΕ, “όργωσε” κυριολεκτικά απ’ άκρη σ’ άκρη όλη την περιοχή που ανατολικά ορίζεται απ’ το Σμόκοβο και δυτικά καταλήγει στους Απεράντιους.

Με την υποχώρηση του ΔΣΕ το 1949, παρέμεινε στην ομάδα που είχε ως βασική αποστολή να κρατήσει τη φυσιογνωμία του αντάρτικου στην περιοχή των Αγράφων, με σκοπό τη συγκέντρωση των ξεκομμένων ανταρτών.

Η ομάδα εκπλήρωσε στο ακέραιο την αποστολή της και την άνοιξη του 1950, τελευταίοι των τελευταίων και μετά από μία επική πορεία από τα Άγραφα, ως τα σύνορα με την Αλβανία, πέρασε στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

Ακολούθησε ο δρόμος της αναγκαστικής πολιτικής προσφυγιάς και ο σ. Τάκης εγκαταστάθηκε στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας.

Εκεί παντρεύτηκε τη σ. Ευγενία Παπαγεωργίου, αντάρτισσα επίσης του ΔΣΕ και απέκτησε δύο παιδιά.

Το 1953 πήρε το πτυχίο του δασκάλου και φοίτησε στο ελληνικό τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης, όπου και πήρε το πτυχίο του ως καθηγητής της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας για τις μέσες σχολές.

Εργάστηκε ως ανειδίκευτος εργάτης στο χωριό “Νίκος Μπελογιάννης” και αργότερα ως δάσκαλος στα ελληνόπουλα.

Ο σ. Τάκης υπερασπίστηκε τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην Ουγγαρία, παλεύοντας ένοπλα στο πλευρό της σοσιαλιστικής εξουσίας ενάντια στην αντεπανάσταση που εκδηλώθηκε το 1956.

Από το 1963 και μέχρι τη συνταξιοδότησή του, εργάστηκε στον μηχανισμό της ΚΕ του ΚΚΕ, σε διάφορες θέσεις.

Το 1986 επαναπατρίστηκε και εργάστηκε για ένα διάστημα στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ και μετά ως μέλος του Ιστορικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ. Ασχολήθηκε δραστήρια με το “Μαρτυρολόγιο” – “Έπεσαν για τη ζωή” την έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ. Έχει αφήσει, επίσης, σημαντικό ντοκουμέντο το βιβλίο “Αντάρτες στ’ Άγραφα” (έκδοση “Σύγχρονη Εποχή”), ένα μοναδικό κείμενο για την δράση του ΔΣΕ στα Άγραφα.

Την περίοδο των αντεπαναστατικών ανατροπών και της κρίσης στο ΚΚΕ 1989 – 1991, υπερασπίζεται το χαρακτήρα του Κόμματος και με την αταλάντευτη στάση του στις αρχές του μαρξισμού – λενινισμού, αντιμετωπίζει τις επιθέσεις του οπορτουνισμού και του ταξικού αντίπαλου.

Ο σύντροφος Τάκης ήταν ένας ξεχωριστός κομμουνιστής ανάμεσα στους χιλιάδες ξεχωριστούς αγωνιστές και κομμουνιστές που ατσαλώθηκαν στο καμίνι του πολέμου και της ταξικής πάλης, τη θυελλώδη δεκαετία του 1940 – 1950 στην Ελλάδα και των μετέπειτα πέτρινων χρόνων.

Από τους τελευταίους της θρυλικής αυτής γενιάς, των συγκλονιστικών αυτών γεγονότων, ο σύντροφος Τάκης μας αφήνει πλήρης ημερών.

Με το μυαλό του καθαρό μέχρι το τέλος, με τις αναμνήσεις ζωντανές, ξανάνιωνε όταν τα καλοκαίρια επισκέπτονταν την ιδιαίτερη πατρίδα του και διηγούνταν αντάρτικες ιστορίες.

Η παρακαταθήκη που μας αφήνει είναι μεγάλη.

Αντλούμε διδάγματα από όλη την αγωνιστική πορεία σου, σύντροφε Τάκη και να είσαι σίγουρος πως στα χνάρια σου βαδίζουν και θα βαδίσουν πολλοί, το ίδιο αποφασισμένοι με εσένα, κομμουνιστές και κομμουνίστριες, που μάχονται κόντρα στο ρεύμα της μοιρολατρίας και της υποταγής, για την σοσιαλιστική – κομμουνιστική επαναστατική αλλαγή στη χώρα μας και διεθνώς.

Για να απαλλαγεί ο λαός από τα δεινά της ταξικής εκμετάλλευσης, της ανεργίας, της φτώχειας, των ιμπεριαλιστικών πολέμων, που του δημιουργεί το καπιταλιστικό σύστημα και οι κάθε λογής αστικές κυβερνήσεις, κόμματα, θεσμοί και μηχανισμοί που το υπηρετούν, προκειμένου να αυξάνεται ο πλούτος μιας χούφτας εκμεταλλευτών που ξεζουμίζουν τα εκατομμύρια των εκμεταλλευόμενων.

Το Κόμμα μας, στις δύσκολες συνθήκες που διαμορφώνουν για το λαό μας και τους άλλους λαούς, η πανδημία του κορονοϊού, η ένταση της ταξικής επίθεσης σε όλα τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα του λαού και οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί στο Αιγαίο, τη Ν/Α Μεσόγειο και σε άλλες περιοχές, στους οποίους διαχρονικά μας εμπλέκουν οι κυβερνήσεις ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, στο πλευρό των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, για τα συμφέροντα των αστών, μπαίνει μπροστά στον αγώνα και απευθύνει κάλεσμα συμμετοχής σ’ αυτόν, στην εργατική τάξη, στους μικρούς αγρότες και επαγγελματίες, στη νεολαία, για την υπεράσπιση της υγείας και της ζωής τους, των εργασιακών και οικονομικών τους συμφερόντων, ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, για τη σοσιαλιστική – κομμουνιστική αλλαγή στη χώρα μας.

Σύντροφε Τάκη,

Παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες παρέμεινες πιστός στο Κόμμα σου και όρθιος μέχρι το τέλος. Έκανες το χρέος σου και ως άνθρωπος και ως κομμουνιστής στο ακέραιο.

Οι σύντροφοί σου, το Κόμμα σου, δεν θα σε ξεχάσουμε. Η Κεντρική Επιτροπή εκφράζει τα θερμά της συλλυπητήρια στην οικογένειά σου, στα παιδιά σου Βασίλη και Μαρίνα, στα εγγόνια σου.

Καλό ταξίδι σύντροφε Τάκη».

Εκ μέρους της ΤΕ Ανατολικών Συνοικιών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, τον αποχαιρέτησε η σ. Ναυσικά Τόλια, η οποία αναφέρθηκε στην πλούσια αγωνιστική του πορεία, η οποία τον ενέπνευσε για την πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα.

Εκ μέρους του παραρτήματος Καρδίτσας της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, τον αποχαιρέτησε ο Σωτήρης Στουρνάρας, ο οποίος μεταξύ άλλων σημείωσε: «Θα συνεχίσουμε τον αγώνα για να γνωρίσουν οι νεότερες γενιές όλο εκείνο το μεγάλο έπος που έγραψε ο λαός μας στην δεκαετία του 40 με μπροστάρη και καθοδηγητή το ΚΚΕ».

Στεφάνια στη μνήμη του συντρόφου Τάκη Ψημμένου κατέθεσαν η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, οι Τομεακές Επιτροπές Καρδίτσας και Ανατολικών Συνοικιών της ΚΟΑ, η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ και τα παραρτήματα Καρδίτσας και Υμηττού, η οικογένεια Βασίλη Ψημμένου και Δημήτρη Παλαβού.