TRIPS and COVID: Nobody is safe until everybody is safe | Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ [ΕΔΩ]
Δήλωση του S2B Network για τη Συμφωνία TRIPS (για τα πνευματικά δικαιώματα-πατέντες) σε σχέση με την COVID-19
- Κανείς δεν είναι ασφαλής έως ότου όλοι είναι ασφαλείς
- Η τρέχουσα παγκόσμια αρχιτεκτονική για την πνευματική ιδιοκτησία αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία
Σε μια εποχή που η πανδημία COVID έχει πλέον κοστίσει σε πάνω από 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους τη ζωή τους, πολλοί άλλοι έχουν χάσει τα προς το ζην. Η κύρια συλλογική πρόκληση του ανθρώπινου είδους σήμερα είναι να τον τερματίσει. Ωστόσο, ενώ το πλουσιότερο μέρος του κόσμου μπορεί να δει μια λάμψη φωτός στο τέλος της σήραγγας, περισσότερο από το ήμισυ του πλανήτη αντιμετωπίζει ένα απαίσιο σενάριο.
Αυτό απαιτεί τη χρήση όλων των δυνατών μέσων για την καταπολέμηση της πανδημίας μέσω εμβολίων και φαρμάκων και απαιτεί τολμηρές πρωτοβουλίες που απαιτούνται για να βγάλουμε όλους μας από τη ζώνη κινδύνου. Δυστυχώς, αυτοί που ισχυρίζονται ότι μας εκπροσωπούν δεν ανταποκρίνονται στην πρόκληση. Η απόρριψη της προτεινόμενης αναστολής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε εμβόλια, εξοπλισμό δοκιμών και φάρμακα που ακούμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ντροπή και πρέπει να αντιστραφεί.
Το εμβόλιο ως καθολικό, κοινό αγαθό – ή όχι
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula vonder Leyen έδωσε τον σωστό τόνο τον Απρίλιο του 2020, όταν δήλωσε: «Πρέπει να αναπτύξουμε ένα εμβόλιο. Πρέπει να το παράγουμε και να το αναπτύξουμε σε κάθε γωνιά του κόσμου. Και κάντε το διαθέσιμο σε προσιτές τιμές. Αυτό το εμβόλιο θα είναι το καθολικό, κοινό αγαθό μας.»
Δυστυχώς, αυτή η δήλωση θα καταγραφεί στην ιστορία ως απλή υποκρισία, εάν διατηρηθεί η τρέχουσα στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου συζητά επί του παρόντος μια πρόταση για την παραίτηση από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για να ανοίξει ο δρόμος για μαζική παραγωγή εμβολίων, δοκιμαστικού υλικού και φαρμάκων. Όλες οι προτάσεις έχουν την αξία τους, η πρόταση από την Ινδία και τη Νότια Αφρική έχει νόημα.
Μερικές φαρμακευτικές εταιρείες δεν μπορούν να έχουν το μονοπώλιο στην παραγωγή των απαραίτητων μέσων για την καταπολέμηση της πανδημίας, και η αξίωσή τους για πνευματική ιδιοκτησία κυριαρχεί υπό το φως της μαζικής δημόσιας χρηματοδότησης της ανάπτυξης, της έρευνας και της παραγωγής σχεδόν όλων των σχετικών για την καταπολέμηση του ιού.
Η φιλανθρωπία δεν είναι η λύση
Η στρατηγική της ΕΕ,προκειμένου να καταστεί δυνατή η παγκόσμια χορήγηση των εμβολίων, αφορά επί του παρόντος τη φιλανθρωπία. Αλλά τίποτα δεν δείχνει ότι αυτό μας φέρνει οπουδήποτε κοντά σε μια λύση:
– Η αποστολή εμβολίων από τη μονάδα COVAX, βασισμένη κυρίως στις δωρεές χωρών, ξεκίνησε αργά στα τέλη Φεβρουαρίου. Η ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας με αυτόν τον τρόπο θα πάρει χρόνια.
– Μερικές μεγάλες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών BigTech, έχουν κάνει οικονομικές δωρεές για αυτό το σκοπό, αλλά περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτό φαίνεται να είναι μια άσκηση δημοσίων σχέσεων.
– Δεν υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες θα ανταποκριθούν στην ευθύνη που τους έχει ανατεθεί. Μια δήλωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες αναμένεται να «δεσμευτούν στον στόχο της καθολικής και προσιτής πρόσβασης σε διαγνωστικά, θεραπείες και εμβόλια», σημαίνει στην καλύτερη περίπτωση κάποιες μέτριες δωρεές από τους ιδιοκτήτες διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας μέχρι στιγμής και κυρίως αυτό σημαίνει, ότι προσκολλώνται στα μονοπώλια τους όσο καλύτερα μπορούν.
Το μονοπώλιο μέσω διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι ο πυρήνας του προβλήματος. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πολλοί παραγωγοί που είναι έτοιμοι να παρασκευάσουν και να παραδώσουν δισεκατομμύρια εμβόλια. Πλήρως εξοπλισμένα εργοστάσια σε πολλές χώρες περιμένουν την τελική ανάπτυξη ενός εμβολίου ή περιμένουν το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων με τους κατόχους διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Η αναστολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας θα μειώσει την πανδημία.
Χέρι-χέρι με τη BigPharma
Ωστόσο, οι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντέδρασαν σθεναρά στην πρόταση, και μας έδειξαν για άλλη μια φορά, ότι όσον αφορά την εμπορική πολιτική, τα συμφέροντα των εταιριών υπερισχύουν όλων των άλλων θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας υγείας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι αντιφάσεις μεταξύ της δημόσιας υγείας και των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας έχουν γίνει τόσο οδυνηρά ορατές. Πριν από 20 χρόνια, στον ΠΟΕ υπήρξε μια σύγκρουση μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών και των κανόνων του ΠΟΕ στη συμφωνία TRIPS για το θέμα των αντιρετροϊκών φαρμάκων κατά του HIV/AIDS, η οποία κράτησε τη θεραπεία μακριά από εκατομμύρια των μολυσμένων. Με την ευκαιρία αυτή, η ΕΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι αναγκάστηκαν να αποδεχθούν κάποια ευελιξία.
Ενώ είναι ένα βήμα μπροστά, πρέπει να είναι σαφές σε όλους, ότι η τρέχουσα παγκόσμια αρχιτεκτονική για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία. Οι εξαιρέσεις που διαπραγματεύτηκαν τότε είναι ανεπαρκείς, όχι μόνο σε περιόδους παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης, αλλά κάθε μέρα. Δεν παρέχουν αρκετό χώρο για την παροχή φθηνών φαρμάκων και δεν μπόρεσαν να σταματήσουν την εκστρατεία της BigPharma και των ισχυρών πολιτικών συμμάχων τους για να καταργήσουν τη γενική μαζική παραγωγή.
Υπονομεύει την ευελιξία
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μία από τις λίγες παγκόσμιες δυνάμεις με μεγάλη ευθύνη για αυτήν την ανάπτυξη. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχουμε δει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια τυφλή ή αδίστακτη προσπάθεια να υποστηρίξει μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες με επαχθή δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Όχι μόνο η ΕΕ δεν αγωνίστηκε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να περιορίσει στο ελάχιστο τις εξαιρέσεις της συμφωνίας TRIPS, αλλά οι εκπρόσωποί μας της ΕΕ συνέχισαν να κάνουν ό, τι μπορούσαν για να υπονομεύσουν αυτές τις εξαιρέσεις μέσω διμερών εμπορικών συμφωνιών.
Προς το παρόν, η προϋπόθεση για τη χρήση των εξαιρέσεων είναι ότι είναι δυνατή η χρήση μιας «υποχρεωτικής άδειας». Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η προϋπόθεση για αυτό είναι η πρόσβαση σε δεδομένα από τον εντολέα, η ΕΕ έχει εργαστεί συστηματικά για δύο δεκαετίες για να συνάψει συμφωνίες με όσο το δυνατόν περισσότερους εμπορικούς εταίρους για να τους επιτρέψει να αποδεχθούν «αποκλειστικότητα δεδομένων», καθιστώντας τις εξαιρέσεις βάσει της συμφωνίας TRIPS άκυρες.
Αυτή η νοοτροπία μας έφερε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα: η εξωφρενική θέση της ΕΕ στην πρόταση άρσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είναι το αποκορύφωμα μιας εμπορικής πολιτικής που θέτει τα κέρδη πολύ πιο πάνω από τη δημόσια υγεία. Και με την πανδημία COVID επιταχύνεται. Είναι λάθος, όχι μόνο για ηθικούς λόγους, αλλά είναι καταστροφικό για όλους μας. Το να αποδεχτούμε ότι τα εμβόλια θα φτάσουν μόνο στις μισές χώρες στον κόσμο έως το 2023 σημαίνει ότι αποδεχόμαστε τον κίνδυνο νέων μεταλλάξεων που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τα υπάρχοντα εμβόλια.
Ώρα για αλλαγή της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ
Αυτή είναι η στιγμή, που πρέπει να αλλάξουμε την εμπορική πολιτική της ΕΕ. Το παγκόσμιο καθεστώς των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στα φαρμακευτικά προϊόντα έχει αποδειχθεί επικίνδυνο και η αναζήτηση νέων κανόνων πρέπει να ξεκινήσει αμέσως. Πρέπει να αναγνωρίσουμε, ότι πρέπει να ενεργοποιηθεί η γενική μαζική παραγωγή. Πρέπει να δημιουργήσουμε σημαντικό χώρο για την κοινή χρήση τεχνολογίας. Είναι απαραίτητο για τη δημόσια υγεία στον Παγκόσμιο Νότο, καθώς και στον Παγκόσμιο Βορρά, όπου τα φάρμακα με υπερβολικά υψηλές τιμές απειλούν την οικονομική προσιτότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Φαίνεται ότι είναι ο μόνος τρόπος για να ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η συμφωνία TRIPS πρέπει να καταργηθεί και πρέπει να ξεκινήσουμε για μια νέα συμφωνία από την αρχή.
Για να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία, χρειαζόμαστε αλλαγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως πρώτο επείγον βήμα, πρέπει να κάνουμε τους εκπροσώπους μας να υποστηρίξουν την παραίτηση που προτείνει η Ινδία και η Νότια Αφρική. Ως δεύτερο βήμα, πρέπει να αρχίσουμε να εργαζόμαστε για ευρύτερες μεταρρυθμίσεις των κανόνων για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τόσο παγκοσμίως όσο και στο εσωτερικό της ΕΕ.
Η διακήρυξη έχει υπογραφεί και στηρίζεται από 45 οργανώσεις, μεταξύ αυτών από την Ελλάδα: ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ, ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ., Κοινωνική Παρέβαση Δυτικά.
Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ [ΕΔΩ]
