“Διάβασα και Συμφωνώ με τους Όρους”: Το μεγαλύτερο ψέμα στο διαδίκτυο
Όλες οι ιστοσελίδες στο διαδίκτυο (μα και καταναλωτικά προϊόντα) έχουν τους περίφημους «Όρους Χρήσης» τους οποίους και αποδεχόμαστε κατά την εγγραφή μας σε κάποια ιστοσελίδα ή υπηρεσία. Και αυτό είναι κάτι σημαντικό, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για υπηρεσίες σαν αυτές που προσφέρουν οι Google, Microsoft, Apple κλπ, μα και άλλες που ανεβάζουμε πνευματικές μας δημιουργίες (γραφικά, εφαρμογές, κώδικα κλπ). Ωστόσο, πάντα αυτοί οι όροι είναι πολύπλοκοι, μη σαφείς, χρησιμοποιούν ξύλινη γλώσσα και νομοθετικές ορολογίες, εκτεινόμενοι σε μεγάλο μήκος και συνήθως μόνο στην αγγλική γλώσσα. Παρόλα αυτά, με ελαφρά την καρδία, τους αποδεχόμαστε κάνοντας κλικ στο σχετικό κουτάκι τους «I agree».
Φυσικά αυτό δεν πρόκειται για ένα πραξικόπημα των δικτυακών εταιρειών μα αποτελεί μια προέκταση της φυσικής ζωής και της νομικής αυθαιρεσίας που υπάρχει, δίνοντας στις εταιρείες αυξημένα δικαιώματα και απαλλάσσοντάς τις από σχεδόν κάθε ευθύνη. Άλλωστε, το γεγονός πως πλέον καθιερώνεται νομικά, τα διάφορα προϊόντα που αγοράζουμε να θεωρούνται ως νοικιασμένα και όχι σαν προσωπικά αφού κατεβλήθη το αντίτιμο, είναι μια (πολύ ανησυχητική) απόδειξη που οι ευθύνες πρωτίστως βρίσκονται στην δική μας άγνοια και αδιαφορία.
Το πείραμα:
Μάλιστα, σχετικά πρόσφατα οι καθηγητές Jonathan Obar και Anne Oeldorf-Hirsch από τα πανεπιστήμια του York και του Connecticut αντίστοιχα, απέδειξαν – αυτό που όλοι γνωρίζουμε σχετικά με το διάβασμα των όρων χρήσης – κάνοντας το εξής πείραμα:
Δημιούργησαν ένα ψεύτικο site κοινωνικής δικτύωσης με την ονομασία NameDrop καλώντας 535 φοιτητές να κάνουν εγγραφή σε αυτό. Κατόπιν τους ζητήσανε να απαντήσουν σε μια έρευνα που περιείχε ερωτήσεις σχετικά με την αλληλεπίδρασή τους με την προστασία της ιδιωτικότητας και τους όρους χρήσης της υπηρεσίας. Τα δυο αυτά έγγραφα στην ουσία ήταν διαμορφωμένες εκδόσεις του LinkedIn και ο κατ’ εκτίμηση χρόνος ανάγνωσής τους ήταν περίπου 30 λεπτά για την ανάγνωση του πρώτου (Πολιτική Απορρήτου) και σχεδόν 15 για το δεύτερο (Όρους Χρήσης). Μέσα σε αυτούς τους όρους όμως, οι ερευνητές πρόσθεσαν δυο ακόμα:
1. Έδιναν το δικαίωμα στο NameDrop να παραχωρεί τα δεδομένα τους σε τρίτους, συμπεριλαμβανομένων και κυβερνητικών οργανισμών (π.χ στην NSA)
2. Θα έπρεπε να ονομάσουν το πρωτότοκο παιδί NameDrop (!!!)
Τα αποτελέσματα αυτού;
– Το 74% από τους συμμετέχοντες δεν διάβασε καθόλου την Πολιτική Απορρήτου (PP) και αυτοί που τα… «διάβασαν» χρειάστηκαν κάπου 73 δευτερόλεπτα για το PP και σχεδόν 51 δευτερόλεπτα για τους Όρους Χρήσης (ToS)
– To δε 96% των συμμετεχόντων χρειάστηκε λιγότερο από 5 λεπτά για την PP, ενώ το 97% χρειάστηκε λιγότερο από 5 λεπτά για τους ToS.
– Μόλις το 15% των συμμετεχόντων είχε ανησυχίες για τις πολιτικές του κοινωνικού δικτύου. Μόνο το 1,7% ανέφεραν την ρήτρα που επέβαλε την ονομασία στο παιδί τους και ένα 2% εξέφρασε τις ανησυχίες του για τα κοινόχρηστα δεδομένα.
Οι συμμετέχοντες βρήκαν τα PPs και ToS μεγάλα και πολύ φλύαρα, και πολύ απλά δεν τα διαβάζουν επειδή είναι πεπεισμένοι ότι δεν θα τα καταλάβουν, έτσι κι αλλιώς.
Λαμβάνοντας υπόψιν πως όσοι μετείχαν ήταν φοιτητές πληροφορικής και μάλιστα σε θέματα Big Data, για την προστασία της ιδιωτικότητας, της επιτήρησης και της τάξης, είναι προφανές – όπως είπαν και οι ερευνητές – πως αυτά τα απογοητευτικά αποτελέσματα, θα ήταν πολύ μεγαλύτερα αν η έρευνα γινόταν σε ευρύτερο πληθυσμό.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η σημερινή κατάσταση των ΡΡ και TOS στο Internet, είναι καταχρηστική και παντελώς αποτυχημένη και, συνεπώς, κάτι θα πρέπει να αλλάξει. Αυτό φυσικά δεν πρόκειται να συμβεί από τις εταιρείες, ίσα-ίσα που το επικοινωνιακό τους τμήμα τα γνωρίζει όλα αυτά και καταβάλλεται κάθε προσπάθεια για την ακόμα πολυπλοκότερη εφαρμογή τους. Δείτε τον κάθε όρο χρήσης προϊόντων και υπηρεσιών που πληρώνουμε και στην φυσική ζωή επίσης. Δεκάδες σελίδες, ψιλά γράμματα, παραπομπές και παντού εσύ αναφέρεσαι σαν «καταναλωτής», ενώ σε κάθε σημείο υπάρχουν τα δικαιώματα της εταιρείας έναντί σου, πουθενά όμως οι υποχρεώσεις της.
H ενημέρωση:
Επάνω σε αυτό, όσον αφορά το διαδίκτυο, κινείται και το «Term os Service: Didn’t Read». Πρόκειται για μια καμπάνια (ας την πούμε έτσι, αν και δεν ισχύει ακριβώς) που έχει επισημάνει πονηρά και καταχρηστικά σημεία σε Όρους Χρήσης / Πολιτικές Απορρήτου μεγάλων και μαζικών δικτυακών υπηρεσιών. Δίνει μάλιστα την δυνατότητα οι χρήστες να προσθέσουν «ψήφο» για οποιαδήποτε σελίδα σχετικά με τα ΡΡ και ΤοS τους.
Για παράδειγμα, με πράσινο είναι οι ευνοϊκοί όροι, με πορτοκαλί οι επικίνδυνοι (ιδιαίτερα όσον αφορά την ιδιωτικότητα) και με κόκκινο οι καταχρηστικοί:
Επιπλέον, διαθέτει και ένα addon για browsers (Firefox, Chrome/ium, Opera, Safari) που σε κάθε μεγάλη σελίδα και υπηρεσία, δείχνει αυτούς τους όρους, υπενθυμίζοντάς σας με τι έχετε να κάνετε:
[INSTALL ToS:DR addon]
Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό θέμα, με πολιτικές προεκτάσεις που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά. Φυσικά, η πιο αποτελεσματική λύση θα ήταν η απομάκρυνση και διαγραφή λογαριασμού από αυτές τις υπηρεσίες, μα αυτό είναι κάτι που δυστυχώς, δεν θα κάνει σχεδόν κανένας. Όμως, τις επιπτώσεις τις νοιώθουμε ήδη και με τους υπάρχοντες ρυθμούς στο άμεσο μέλλον τα πράγματα θα είναι ακόμα χειρότερα. Εις βάρος μας πάντα…
