23.5 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΑΠΟΨΕΙΣΕνάντια στην Κρίση, για τα Κοινά, προς μια Νέα Μεσόγειο

Ενάντια στην Κρίση, για τα Κοινά, προς μια Νέα Μεσόγειο

Ένα φάντασμα
πλανιέται πάνω από τη Μεσόγειο: το φάντασμα μιας ακόμα Λατινικής
Αμερικής, στην οποία σήμερα, μετά από δεκαετίες υποταγής στα
νεοφιλελεύθερα «παιδιά του Σικάγο», καινούριες απελευθερωτικές γνώσεις
και κατακτήσεις προκύπτουν καθημερινά και γίνονται οργανικά κομμάτια
ενός νέου φαντασιακού για την οργάνωση της συλλογικής ζωής με βάση την
αλληλεγγύη και την αυτοοργάνωση.

Στην περιοχή της Μεσογείου το
φαντασιακό αυτό αχνοφαίνεται μέσα από τους σπασμωδικούς ξεσηκωμούς
ενάντια σε στρατιωτικές ή κοινοβουλευτικές δικτατορίες και τρέφεται με
όλο και πιο ριζωμένες δομές αυτοοργάνωσης και έντονες διαδικασίες
πολιτικοποίησης, σε όλες σχεδόν τις όχθες της. Αυτά τα φαινόμενα
χρειάζονται όχι μόνο εμπειρική καταγραφή κι ανάλυση, αλλά και μια
επιστημονική προσέγγιση που να τα αναγνωρίζει ως τα νέα πεδία παραγωγής
γνώσης, πράξης κι ελπίδας.

Με αυτό τον προσανατολισμό σάλπαρε το φετινό καλοκαιρινό σεμινάριο Ματαρόα 2013,
στην Ικαρία (14-18 Ιουλίου), με συμμετοχή 25 ερευνητών και ερευνητριών
των κοινωνικών επιστημών και της πολιτικής οικολογίας από πανεπιστήμια
της Μεσογείου, της Βόρειας Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.
Υποστηρίχτηκε ακαδημαϊκά από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ και το Τμήμα
Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου, και θεσμικά από τοπικούς
συλλόγους, το Κέντρο Τεκμηρίωσης, Έρευνας και Δράσης Ικαρίας και τον
Δήμο Ικαρίας.

Η συμβολική
επανανηολόγηση του ιστορικού πλοίου για τις ανάγκες μιας επιστημονικής
συνάντησης έγινε όχι για να υπονοηθούν αναλογίες με συνθήκες και πρόσωπα
της εποχής εκείνης, αλλά για να νοηματοδοτηθούν οι σημερινοί στοχασμοί
με λέξεις-πυξίδες, χρήσιμες ίσως για τις αταξίδευτες ρότες που
βρίσκονται μπροστά μας.

Κρίση. Το
Ματαρόα 2013 θέλησε να πλεύσει ενάντια στο ρεύμα, ρωτώντας κατά πόσο ο
Λόγος περί κρίσης παρεμποδίζει παρά προάγει την κατανόησή μας για τα
κοινωνικά φαινόμενα. Αντί λοιπόν να δεχτούμε τη «κρίση» ως αντικειμενική
πραγματικότητα, προτιμάμε να τη βλέπουμε ως αυτονομημένο πεδίο γνώσης,
που ενδυναμώνει εκείνο που ο Timothy Mitchell έχει αποκαλέσει «εξουσία
των ειδικών» πάνω στους πληθυσμούς, αλλά κι ως ένα ισχυρό πρίσμα με τη
βοήθεια του οποίου η περιοχή της Μεσογείου παρουσιάζεται ως το εγγενές
αντίθετο του προτεσταντικού και ανεπτυγμένου ευρωπαϊκού Βορρά.

Κοινά.
Το Ματαρόα 2013 ταξίδεψε στην Ταχρίρ, την Ταξίμ, την Τυνησία αλλά και
την Βαρκελώνη, τη Νάπολη και την Ικαρία, ρωτώντας κατά πόσο οι
πολύμορφοι αγώνες ενάντια σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές κι αυταρχικές
κυβερνήσεις μπορούν να μεταφραστούν στην γλώσσα των «κοινών» (φυσικά,
πολιτικά, πολιτιστικά). Τα «κοινά» αναδείχτηκαν καλές πυξίδες όχι μόνο
ως αναλυτική έννοια που διευκολύνει τον διάλογο μεταξύ επιστημονικών
κλάδων που συνήθως «δεν μιλιούνται», αλλά και ως πολιτικό πρόταγμα που
μπορεί να συντονίσει φαινομενικά ασύνδετους κι ασύμβατους αγώνες, τόσο
στην πόλη και στην επαρχία όσο στον Νότο και τον Βορρά της Μεσογείου και
παραπέρα.

Μεσόγειος.
Το Ματαρόα 2013 έβαλε πλώρη προς μια νέα Μεσόγειο, γιατί αυτή
αναδεικνύεται σε έναν πολλά υποσχόμενο γεωπολιτικό χώρο που μας
επιτρέπει να ξανασκεφτούμε βασικά μας εργαλεία, θεωρίες και μεθοδολογίες
μας, αλλά και να αναλύσουμε πώς λειτουργεί η εξουσία των ειδικών
σήμερα. Αν η περιοχή πράγματι έχει εξελιχθεί σε ένα πειραματικό
εργαστήρι για σημαντικά πεδία της σύγχρονης διακυβέρνησης (οικονομία,
βιοασφάλεια, έλεγχος των συνόρων, διατήρηση της ειρήνης και έλεγχος της
ενδοκρατικής βίας, «ανθρωπιστικές επεμβάσεις» και δημιουργία νέων
παρα-κρατικών δομών), είναι επιτακτική η ανάγκη να στηθούν και να
ενισχυθούν γραμμές επικοινωνίας και ανταλλαγής ανάμεσα σε ερευνητές, που
όχι μόνο ανιχνεύουν επιστημονικά τις νέες μορφές διακυβέρνησης και
αντίστασης απέναντί τους, αλλά που δραστηριοποιούνται ως «οργανικοί
διανοούμενοι» και στις δυο μεριές της θάλασσας. Οραματικός ορίζοντας του
Ματαρόα αποτελεί το φαντασιακό της Μεσογείου, σύνθεση εμπνευσμένη από τον θεωρητικό της Μεσογείου, Φ. Μπρωντέλ, και τον συγγραφέα της Φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας και επιβάτη του αληθινού Ματαρόα, Κ. Καστοριάδη.

Ικαρία. Λιμάνι
νηολόγησης του Ματαρόα 2013 ήταν η Ικαρία: ένα νησί-σύμβολο, στο οποίο
πολύπλοκες πρακτικές κοινοτικής διαχείρισης των «κοινών» έχουν πολύ
μακρά παράδοση. Σκοπός, η ανάδειξη της ιστορικής κι ανθρωπολογικής τους
σημασίας, η οποία χάνεται συχνά τόσο λόγω της κατασκευής της Ικαρίας ως
αρχετυπικού Άλλου (και άρα περιθωριοποιείται από το κράτος) όσο και της
οικειοποίησής της από την Αριστερά –κυρίως, αν όχι αποκλειστικά– λόγω
της εξορίας των κομμουνιστών εκεί. Σήμερα, η Ικαρία συνιστά πεδίο μάχης
μεταξύ οπαδών της «ανάπτυξης» σε διάφορες αποχρώσεις και τοπικών
συλλογικοτήτων υπεράσπισης των κοινών, αλλά και πηγή έμπνευσης
παγκόσμιου βεληνεκούς για μια –συχνά ρομαντικοποιημένη– «έξοδο» από την
κρίση και τη μιζέρια στις δυτικές μητροπόλεις («The Island where People
Forget to Die», The New York Times, 24.10.2012).

Το Ματαρόα
2013 προσπάθησε να χαρτογραφήσει μια πιθανή πορεία από το φάντασμα της
κρίσης προς το φαντασιακό της Μεσογείου, με καύσιμο το πρόταγμα των
«κοινών». Η πορεία περιλαμβάνει μόνιμες δομές (ιστοσελίδα με υλικό στις
γλώσσες της περιοχής, τοπικές ομάδες ερευνητών, ειδικές ομάδες εργασίας,
κυκλικές συναντήσεις ολομέλειας κλπ.), μια κοινή διακήρυξη-λεξικό,
καθώς και μια πλατφόρμα επικοινωνίας για την ανάπτυξη συντονισμένων
δημόσιων παρεμβάσεων από ερευνητές σε συνεργασία με τοπικές πρωτοβουλίες
και κινήματα.

Πηγή: Mataroa2013.wordpress.com  ,  https://enthemata.wordpress.com

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ
Captcha verification failed!
Η βαθμολογία χρήστη captcha απέτυχε. Παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας!
echo ‘’ ;