ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ | Δημιουργία. Του Θεοδόση Πελεγρίνη

Θεοδόσης Ν. Πελεγρίνης

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Ο ποιητής λέει: ο Θεός αγάπησε τα πουλιά και δημιούργησε τα δέντρα. Ο άνθρωπος αγάπησε τα πουλιά και δημιούργησε τα κλουβιά. Κι αλλού, πάλι, ο ποιητής παρατηρεί: έψαχνα τους βοσκούς και τις βοσκοπούλες του Ουατώ, τα στολισμένα με γιρλάντες πλοία τους που πλησίαζαν τις ανθισμένες όχθες, ονειρευόμουν αυτές τις τρελές συντροφιές των προσκυνητών της αγάπης… και δεν είδα εκεί παρά έναν τζέντλεμαν να σημαδεύει μπεκάτσες και περιστέρια. 

Τα κλουβιά και οι καραμπίνες είναι μεταξύ των αμέτρητων πραγμάτων που έμαθε ο άνθρωπος να κατασκευάζει, για να ζει πιο άνετα. Χάρη στα κλουβιά και τις καραμπίνες κανείς –όσο βάρβαρο κι αν είναι να στερεί από τα πουλιά την ελευθερία και την ζωή– μπορεί να απολαμβάνει καλύτερα την ζωή του, να χαίρεται το κελάηδημά τους στο σπίτι του χωρίς να χρειάζεται να τρέχει στα δάση και στους δρόμους για κανένα δέντρο να τα ακούσει, να γεύεται το κρέας των δίχως να μπαίνει στην επίπονη περιπέτεια να τα πιάσει με τα χέρια του. 

Πόσα αθώα, όμως, στην χρήση τους πράγματα, που έμαθε να κατασκευάζει ο άνθρωπος για να απαλλαγεί από τον μόχθο και τον πόνο της ζωής, γίνονται υπονομευτές του στόχου του αυτού. Το σταμνί, ασφαλώς, σου εξασφαλίζει δροσερό νερό χωρίς να είσαι αναγκασμένος να τρέχεις στην πηγή, αλλά σαν πόσες άλλες χαρές, τις οποίες θα μπορούσες να απολαύσεις πηγαίνοντας στην πηγή, δεν τις στερείσαι μένοντας στο σπίτι! Λες και, καταπώς λέει η Βίβλος, μας καταράστηκε ο Θεός, μια και, τοποθετώντας μας στην υπέροχη φύση που έφτιαξε, έβαλε συγχρόνως μέσα μας τον σπόρο της δημιουργίας, να φτιάχνομε πράγματα –τραπέζια, ρούχα, σπίτια, σκεύη και άλλα τέτοια– που δεν υπάρχουν στην φύση αλλά, με την προσθήκη τους σε αυτήν, την αλλάζομε. 

Τις τέχνες αυτές, χάρη στις οποίες ο άνθρωπος, με τα αντικείμενα που δημιουργεί, αλλάζει την φύση μεγαλώνοντάς την, ο Αριστοτέλης τις ονόμασε βάναυσες, αντιδιαστέλλοντάς τες προς τις καλές τέχνες, όπως η ζωγραφική ή η μουσική, με τις οποίες ο χειριστής των μιμείται την φύση. Ο ζωγράφος με το άλογο που αποτυπώνει στον πίνακά του δεν προσθέτει τίποτα στην φύση. Μιμείται ένα πλάσμα που υπάρχει ήδη εκεί προσπαθώντας, παράλληλα, να το παραστήσει έτσι, ώστε να μην υπάρχει απλώς αλλά να μας προκαλεί επιπλέον, παρατηρώντας το, μιαν άδολη χαρά –εκείνο που οι φιλόσοφοι ονομάζουν αισθητική απόλαυση.  Ο Θεός, μέσα στην άπειρη, καταπώς λέει πάλι η Βίβλος, καλοσύνη του, φρόντισε ώστε, δίνοντάς την κατάρα του στον άνθρωπο, να αφήσει και μια πορτούλα διαφυγής του από αυτήν –να μπορεί, πέρα από τις βάναυσες τέχνες, να επιδίδεται στις καλές τέχνες.