ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ | Ελληνισμός και καταστροφή. Του Θεοδόση Πελεγρίνη
Ο τέως υφυπουργός Παιδείας και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης αρθρογραφεί αποκλειστικά για το enallaktikos.gr
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ*
Αυτοί είμαστε, λοιπόν: ένας λαός που η μοίρα του είναι συνυφασμένη με αλλεπάλληλες καταστροφές –καταστροφές που έχουν να κάνουν με ανθρώπινες υπάρξεις του, με το περιβάλλον του, με τις περιουσίες του, με την πολιτιστική κληρονομιά του–, μέσα από τις οποίες, παρόλα αυτά, κατόρθωσε να επιβιώσει.
Τούτο, βέβαια, δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε μοιρολάτρες, να περιμένομε, παραμένοντας αδρανείς, την επόμενη καταστροφή, ούτε, αυτοϊκανοποιούμενοι, να εφησυχάζομε ότι, αφού τα καταφέραμε στο παρελθόν, θα τα καταφέρομε και στο μέλλον.
Εκείνο που συνέβη στο παρελθόν δεν σημαίνει ότι θα επαναληφθεί και στο μέλλον. Αυστηρή νομοτέλεια δεν υπάρχει ούτε στην φύση, όπως τεκμαίρεται από τις συνεχείς ανατροπές των νόμων της φύσης, που αποτυπώνονται στην ιστορία της επιστήμης.
Το μέλλον χάσκει μπροστά μας, έτοιμο να μας καταπιεί, αν δεν φροντίσομε εντωμεταξύ να λάβομε τα μέτρα μας για αντιμετωπίσομε την καταστροφή, που –ποιος μπορεί να το αποκλείσει ότι –είναι ενδεχόμενο να επέλθει. Ας σκεφτούμε, λοιπόν –μην εφησυχάζοντες– το παράδειγμα του εβραϊκού λαού.
Όσο κι αν το ολοκαύτωμα παραπέμπει, γενικώς, στον διωγμό και στην γενοκτονία που επιχειρεί κάποιο κράτος ή καθεστώς εναντίον εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών ή πολιτικών ομάδων, που δρουν στους κόλπους ενός λαού, οι Εβραίοι πέτυχαν να εξισώσουν την έννοια του ολοκαυτώματος προς την τραγική μοίρα του έθνους των, προκειμένου να αναδείξουν τα εγκλήματα του ναζιστικού καθεστώτος εις βάρος των, με απώτερο στόχο να προκαλέσουν την οργή εναντίoν εκείνων που εγκλημάτησαν κατά της εθνικής των υπόστασης και την συμπάθεια του πολιτισμένου κόσμου για όσα υπέστησαν.
Με υπομονή και επιμονή κατόρθωσαν μέσω του ολοκαυτώματος να διεκδικήσουν την δικαίωσή τους. Δεν θα μπορούσαμε, άραγε, να οικειοποιηθούμε κι εμείς, ως μέσο δικαίωσής μας, την καταστροφή –σταθερό παρακολούθημα της ιστορίας του ελληνισμού; Το γεγονός δε ότι ο όρος «καταστροφή» είναι ίδιος στις λατινογενείς γλώσσες –στα αγγλικά catastrophe, στα γαλλικά catastrophe, στα γερμανικά Katastrophe, στα ιταλικά catastrofe, στα ισπανικά catástrofe– μπορεί να εξασφαλίσει στην εκστρατεία αυτή της δικαίωσής μας την απαιτούμενη διεθνή διάχυσή της.
Μέσα στο κλίμα συμπάθειας, που ήθελε διαμορφωθεί από την συσχέτιση του ελληνισμού προς την καταστροφή, ενδεχομένως η διεκδίκηση αποζημιώσεων για όσα υπέστημεν εξ υπαιτιότητος άλλων να μπορεί να καταστεί αποτελεσματική. Να δειχθεί ότι η διεκδίκηση αυτή είναι αίτημα αποκατάστασης του δικαίου, και όχι ζήτημα αντιπαράθεσης προς αυτόν ή εκείνον τον λαό.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προτεινόμενη οικειοποίηση της καταστροφής από τον ελληνισμό θα χρειαστεί χρόνο, για να επιτευχθεί το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Είναι δείγμα σωφροσύνης, όμως, να περιμένεις προετοιμαζόμενος παρά να σπεύδεις ανέτοιμος.
* Από την Ομιλία μου στην Βουλή των Ελλήνων, στις 15-09-2016.
