ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ | Το άσυλο και η βία στα πανεπιστήμια. Του Θεοδόση Πελεγρίνη

Ο υφυπουργός Παιδείας και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης αρθρογραφεί κάθε Δευτέρα αποκλειστικά για το enallaktikos.gr

ΑΣΥΛΟ

Σύμφωνα με το παλαιό έθος της ικεσίας, για να γλιτώσει κανείς από τους διώκτες του, κατέφευγε στον βωμό θεού, όπου εναποθέτοντας την ικετηρία, έναν κλάδο ελιάς με λευκό μαλλί προβάτου τυλιγμένο πάνω του, ή αγκαλιάζοντας τον βωμό, θεωρούνταν πρόσωπο προστατευόμενο. Η παραβίαση της ικεσίας αποτελούσε άγος, και όσοι την διέπρατταν ήταν εναγείς, όπως ο Μεγακλής τον 7ο αιώνα π.Χ., που διέταξε τους άνδρες του να σκοτώσουν τους οπαδούς του Κύλωνα, οι οποίοι, μετά την αποτυχία του να σφετεριστεί την εξουσία των Αθηνών, είχαν καταφύγει ως ικέτες στον ναό της Πολιάδος Αθηνάς.

Πέραν της φρίκης που προκάλεσε στους Αθηναίους το άγος, το καλούμενο κυλώνειον άγος, το δικαστήριο καταδίκασε τους εναγείς σε εξορία –χωρίς, παρόλα αυτά, η κατάρα να εκλείψει από την πόλη. Μόνο με την θεία δίκη –την φοβερή ασθένεια και τον μεγάλο λοιμό που ενέσκηψαν–, ξεπλύθηκε η πόλη από το έγκλημα της παραβίασης του ασύλου.

Η ιδέα του ασύλου, μας λέει το κυλώνειον άγος, είναι πολύ πλατιά έτσι, ώστε να μην διασφαλίζεται με νόμους και δικαστικές αποφάσεις. Κι έτσι, τηρουμένων των αναλογιών, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται και το άσυλο στα πανεπιστήμια.

Δυστυχώς, το πανεπιστημιακό άσυλο από την δεκαετία του 1980, που μπήκε στην ζωή μας, επιχειρήθηκε να κατοχυρωθεί με νομοθετική ρύθμιση  –σε μια χώρα, μάλιστα, που δεν φημίζεται για τον σεβασμό της στην τήρηση των νόμων. Ο προσήκων τρόπος για να διαφυλαχθεί το άσυλο προκειμένου να αποφεύγονται η βία και η αυθαιρεσία που εκδηλώνονται στο όνομά του, είναι να μάθομε να το σεβόμαστε. Να διαμορφώσομε μια νοοτροπία τέτοια, ώστε το δικαίωμα διεκδίκησης ιδεών να είναι σεβαστό τόσο από τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας όσο και από την ευρύτερη, πέραν του πανεπιστημίου, κοινωνία.

Για την διαμόρφωση μιας νοοτροπίας, όμως, απαιτείται χρόνος, ώστε να επιτευχθεί η ζύμωση διαφορετικών αντιλήψεων. Χρειάζεται επίπονος και ανελλιπής διάλογος, προκειμένου να λειανθούν οι διαφορετικές απόψεις και ιδεολογικές πεποιθήσεις έτσι, που οι φορείς των να κατανοούν ο ένας τον άλλο.

Επικριτές του πανεπιστημιακού ασύλου σήμερα, έχοντας στο μυαλό τους τις βίαιες πράξεις που την συνόδευαν άλλοτε, εισηγούνται την άρση του. Δεν είναι άδικο, όμως,  να πολεμάς μια ιδέα με τα κριτήρια άλλης εποχής;

Τα κρούσματα βίας και αυθαιρεσίας στα πανεπιστήμια από την παραβίαση του ασύλου έχουν προοδευτικά περιοριστεί τα τελευταία χρόνια σε σχέση προς το παρελθόν. Εκεί που άλλοτε στις στις βιαιοπραγίες συμμετείχαν εκατοντάδες φοιτητών σήμερα παίρνουν μέρος ελάχιστες δεκάδες. Και αύριο μπορεί βάσιμα να περιμένει κανείς ότι οι ταραξίες  θα είναι ακόμη λιγότεροι –έως ότου να εξαλειφθεί το αποκρουστικό φαινόμενο της βίας στα πανεπιστήμια.