Για μια δημιουργική αναρχία

Πρόλογος 

Σύντροφοι συντρόφισσες,

Συναισθανόμενος ότι ο δεύτερος κύκλος της κινηματικής μου εμπειρίας που κράτησε τα τελευταία 10 και πλέον χρόνια μοιάζει να κλείνει, ένιωσα την ανάγκη να συνεισφέρω από τη πλευρά μου αυτό κείμενο. Πρόκειται για μια πρόταση για το τι πρέπει να γίνει, ώστε ο αναρχικός πολιτικός χώρος, να καταφέρει τα αποτελέσματα που του αντιστοιχούν, στον αγώνα του γα τη κοινωνική απελευθέρωση, από το κράτος και το κεφάλαιο.

Αναγνωρίζοντας ότι δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, προσπαθώ να αξιοποιήσω όσο μπορώ τις εμπειρίες,  που προέρχονται, από την επαφή μου με τον κόσμο, μέσω της δουλειάς, της καθημερινότητας, της αγωνιστικής δράσης και κινηματικής εμπειρίας. Άλλωστε δεν είμαστε πολλοί εκείνοι, που έχοντας φτάσει σε μια αρκετά ώριμη ηλικία που έχουν μαζέψει γνώσεις κι εμπειρίες, , και ταυτόχρονα συνεχίζουν να «παιδεύονται», με αυτό που λέμε σήμερα χώρος. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που πιστεύω ότι η συνεισφορά αυτή θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη, παίρνοντας το θάρρος να καταθέσω και τη δική μου άποψη για το «τι πρέπει να γίνει».

Η κατάθεση λοιπόν  της πρότασης αυτής, ικανοποιεί την ενδόμυχη ανάγκη να συνεισφέρω στο χώρο, ανεξάρτητα από την όποια αποδοχή της. Ελπίζω ότι ότι θα προσληφθεί σα μια δημιουργική προσθήκη ιδεών μιας ακόμη, στις πάμπολλες «συνταγές επιτυχίας» υπάρχουν ήδη στα κεφάλια όλων μας.

Α. Το περιβάλλον

Η παγκόσμια κοινωνία, είναι αναγκαίο να αντιληφθεί ότι ο μοναδικός τρόπος ουσιαστικής αντίστασης στον επερχόμενο «νεοφιλελεύθερο» φασισμό δηλαδή το καπιταλιστικό ολοκληρωτισμό, είναι ο μονόδρομος της ολικής χειραφέτησής της, της απεμπλοκής της από το κράτος και το κεφάλαιο και της οριστικής καταστροφής τους. Για να γίνει αυτό θα πρέπει οι κοινωνικές δυνάμεις να αναλάβουν άμεσα δράση γι αγώνα ενάντια στο σύστημα, μέσα από ακηδεμόνευτες οριζόντιες συλλογικοποιήσεις, οργανώνοντας ομόσπονδα, ένα διεθνιστικό κίνημα, με στόχο τη παγκόσμια κοινωνία της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης και του ελευθεριακού κομμουνισμού. Έναν αγώνα αναρχικά κοινωνικό ενάντια στο κεφάλαιο και το κράτος, αφού μόνο η αναρχική πολιτική ιδεολογία, δεν δίνει κανένα περιθώριο, δεν αφήνει κανένα «ανοιχτό παράθυρο», στη συνέχιση της ύπαρξής τους. Η κοινωνική αναρχία, είναι η μοναδική αλλά και ολιστική λύση για την αντιμετώπιση του επερχόμενου μεσαίωνα. Από τη φύση της μπορεί να αποτελέσει το σκληρό πυρήνα των κοινωνικών αντιστάσεων, γύρω από τον οποίο μπορούν να συσπειρωθούν μεγάλα κομμάτια πληθυσμών, καθώς και κοινωνικών, αλλά και πολιτικών ομάδων. Από τη φύση της μπορεί να είναι ο προνομιακός πυλώνας της εκπομπής των ανθρώπινων νοημάτων, της λογικής, της συνεργασίας, της αλληλοβοήθειας, της εμπιστοσύνης της τρυφερότητας και της στοργής. Όλα επαναστατικά διακυβεύματα, που διαρρηγνύουν την εξατομίκευση, τον εγωτισμό, την απομόνωση, τον ανταγωνισμό, την επιθετικότητα και αντιπαλότητα, αποσκοπώντας στην αρμονική συμβίωση, και στην εξύψωση του θεσμού της κοινωνίας των ανθρώπων.

Η νεοφιλελεύθερη επέλαση χτυπάει απειλητικά τη πόρτα της δυτικής Ευρώπης, που με δούρειο ίππο το μεταναστευτικό ζήτημα, προωθεί νεοφιλελεύθερες πολιτικές χρησιμοποιώντας αντικοινωνικές ρατσιστικές, εθνικιστικές, φοβικές συνωμοσιολογικές, ρητορείες. Ήδη με κέντρο τις Βρυξέλλες δρομολογούνται σχέδια ανάπτυξης της ακροδεξιάς σε κάθε χώρα της Ευρώπης. Μιας Ευρώπης καπιταλιστικής μεν, αλλά με μακριά παράδοση διαφωτισμού κοινωνικών αγώνων κι εργατικών δικαιωμάτων, με πρόσφατες τις ιστορικές πληγές του μεγάλου πολέμου, που ανέδειξαν την αναγκαιότητα των αρχών του ανθρωπισμού, του διεθνούς δικαίου,  της κοινωνικής πρόνοιας, της αλληλεγγύης, κτλ. Σε μια τέτοια Ευρώπη εκτυλίσσεται από καιρό μια μεθοδευμένη επίθεση της αγοραίας καταναλωτικής εγωτικής κουλτούρας μέσω του θεάματος, δομώντας κοινωνικές νοοτροπίες της αμερικανικής άγριας δύσης κι εκφασισμού. Έτσι, ο πολιτικός εκφασισμός, έρχεται να φυτευτεί στο οργωμένο έδαφος μιας αντίστοιχης κοινωνικής ηθικής. Επιπρόσθετα, σε αυτή τη συντονισμένη προσπάθεια πολιτικού εκφασισμού, έχουν επιβουλευτεί think tanks, καθώς κι έχουν επιστρατευθεί προπαγανδιστικά, mainstream δημοσιογραφικά συγκροτήματα, που αφανώς και μεθοδικά ενισχύουν τις θέσεις που θα αποδομήσουν το παραδοσιακό ευρωπαϊκό εποικοδόμημα.

Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση, και μοιάζει δύσκολο να αποτελέσει. Άλλωστε έχει βαθιά εθνικιστική χριστιανορθόδοξη παράδοση , και η «αριστερή παρένθεση» δεν έχει τη τόλμη να φανεί, λίγο έστω, συνεπής με τον εαυτό της. Το δεξιό ακροδεξιό σύμφυρμα, περιμένει διψασμένο για εξουσία, αλλά και βία, έχοντας ήδη προδιαγεγραμμένο ρόλο, -ένα κοστούμι πολιτικά φασίζοντα οικονομικού νεοφιλελευθερισμού με σκληρό πρόσωπο, που θα εκδικηθεί με κάθε τρόπο την τετράχρονη απώλεια της εξουσίας πέφτοντας πάνω στα αδύναμα κομμάτια της κοινωνίας, και καταστέλλοντας σκληρά τις απείθαρχες φωνές, ικανοποιώντας έτσι την ακροδεξιά φασιστική πελατεία.

Ο χώρος

Ο αναρχικός πολιτικός χώρος, θα πρέπει να προετοιμασθεί για την επίθεση που θα δεχθεί, είτε αυτή προέρχεται από τη φασίζουσα νεοδεξιά, είτε από την από τα δεξιά πιεζόμενη ρεφορμιστική αριστερά, που βλέπει τη σημερινή αναρχία (ενν. ως αναρχικός χώρος) σα θυσιαστικό ανάθημα, στο βωμό της δικής της παραμονής στην αστική νομιμότητα, αν όχι στην εξουσία. Άλλωστε πάντα η αριστερά  θεωρούσε τους αναρχικούς άλλοτε χρήσιμους και άλλοτε αναλώσιμους, ανάλογα με τις δικές της πολιτικές σκοπιμότητες, τηρώντας κατά γράμμα τη λενινιστική της κουλτούρα και παράδοση.

Η αναρχία στην Ελλάδα ποτέ δεν συνέπραξε σε αυτή τη διαδικασία, όντας αυτόνομη κινηματικά, κι εκθέτοντας, αν όχι ταπεινώνοντας, τους επίδοξους εισοδιστές με το δικό της πάντα τρόπο. Τελευταία, παρατηρείται μια προσπάθεια ώθησης του αναρχικού χώρου σε σύγκλιση με τον εξουσιαστικό «κομμουνιστικό» χώρο, μέσω του αντιφασισμού. Τα επιτεύγματα του Εαμικού αντάρτικου στα ελληνικά βουνά τα χρόνια της κατοχής αλλά και στον εμφύλιο, γοητεύουν πολλούς στον αναρχικό χώρο, που αδυνατούν να αντιληφθούν ότι ένας λόγος της αδυναμίας τους να φτιάξουν τις δικές τους προϋποθέσεις για ένα δικό τους νικηφόρο αγώνα, περνάει και από τη προτυποποίηση του αγώνα των άλλων, και μάλιστα των αριστερών εξουσιαστών. Πρόκειται για «δάνειο ευκολίας», που πιστεύω ότι έχει εφήμερη αν όχι μικρή επίδραση. Το ίδιο ισχύει κατά την άποψή μου και για τα μερικά κινήματα ταυτότητας, που αντίστοιχα λειτουργούν ως πολιορκητικός κριός του φιλελευθερισμού. Και στις δύο περιπτώσεις το κίνημα μοιάζει να έχει τα αντισώματα, εκδηλώνοντας αντιδράσεις που επαναπροσδιορίζουν τη σχέση στο ολικό.

Εδώ λοιπόν, η σημερινή αναρχία οφείλει να κάνει ένα ποιοτικό άλμα. Να συμμερισθεί τη μικρή της ηλικία, και συνεπώς ότι θα πρέπει να φτιάξει τη δική της ιστορία, μέσα από τους δικούς της αγώνες, κρατώντας απ’ έξω τα όποια δάνεια τείνουν να επηρεάσουν την ολιστική οπτική, που είναι και η πεμπτουσία των προταγμάτων της.

Η  σημερινή αναρχία οφείλει επίσης να κάνει ένα τεράστιο ποσοτικό άλμα, που θα ξεπεράσει την όποια συρρίκνωση, αλλά και να αντεπιτεθεί σε μια ολιστικού τύπου επίμονη επιχείρηση. Να αντιληφθεί την ιστορική κρισιμότητα. Να αφήσει κατά μέρος την εσωστρέφεια και την αυτοαναφορικότητα. Οι συλλογικότητες θα πρέπει άμεσα να ξεκινήσουν δράση απευθυνόμενες προς τη κοινωνία. Να αφήσουν σε δεύτερη μοίρα τις εσωτερικές «δημόσιες» και μη σχέσεις, τον εσωτερικό διάλογο, τους ανταγωνισμούς και τις όποιες διαφωνίες, και να προτεραιοποιήσουν τη κοινωνική απεύθυνση στις δραστηριότητές τους. Θα πρέπει να πάψουμε να βλέπουμε τον αναρχικό χώρο σα καταφύγιο εκτονωτικής έκφρασης. Ο αναρχικός πολιτικός χώρος θα πρέπει να γίνει εφαλτήριο απεύθυνσης. Όλοι οι σύντροφοι είναι σημαντικοί, κρίσιμοι και σύμμαχοι στο κοινό αγώνα απέναντι στη φασιστική διεθνή, που επελαύνει τόσο γρήγορα, ώστε διατρέχουμε το κίνδυνο να μας πιάσει χαυνωμένους στον ύπνο της αυτοαναφορικότητας.  Δεν έχουμε πια χρόνο γι ανταγωνισμούς και διαφοροποιήσεις.

Β. Αντι-σύστημα

Η καλλιέργεια της αναρχικής πολιτικής κουλτούρας μέσα στο κοινωνικό σχηματισμό θα πρέπει να είναι βαθιά, και για να γίνει τέτοια θα πρέπει να είναι αποτελεσματική. Το κίνημα έχει και το ηθικό αλλά και πάνω από όλα τα ιδεολογικό πλεονέκτημα, να καταφέρει μια επιτυχημένη σπορά, που θα επιφέρει μιαν αξιόλογη κινηματική και κοινωνική συγκομιδή. Για να γίνει αυτό απαιτείται ο ταυτόχρονος συνδυασμός, ένα σύστημα δεσμών δράσεων και ποιοτικών στοιχείων. Ένα τέτοιο «αντι-σύστημα» θα πρέπει να έχει τις εξής δέσμες πρακτικών και δράσεων:

1. Ιδεολογικά ξεκαθαρίσματα.
2. Οργάνωση προδιαγραφών (άτομο –ομάδα -οργάνωση)
3. Επαναστατικό πρόγραμμα – οδικός χάρτης.
4. Ποιοτική και μεθοδική πολιτική επικοινωνία
5. Στρατηγική και τακτικές.
6. Εφαρμογές και πολιτικό κίνημα.

1. Ιδεολογικά ξεκαθαρίσματα.

Το αναρχικό ιδεολογικό πρόταγμα, θα πρέπει να εκπεμφθεί απαλλαγμένο από τις όποιες επιρροές που πιθανά προέκυψαν στη προσπάθεια γι αποτελεσματική ή ακόμα  και ελευθεριακή πολιτική έκφραση. Είτε αυτές οι επιρροές έρχονται από το χώρο της αριστεράς και της αυτονομίας, είτε από το χώρο των δικαιωματιστών, αλλά κι από οπουδήποτε αλλού.  Η κοινωνική αναρχία έχει τους ιστορικούς εκφραστές της, έχει τη βιβλιογραφία της, έχει τα περιεχόμενα. Μένει σε εμάς μόνο να ξεκαθαρίσουμε τα ιδεολογικά μας επίδικα, το ποιά θα επιλέξουμε να προτάξουμε επικαιροποιώντας τα στις σύγχρονες ανάγκες, ώστε να υλοποιηθεί με ρεαλιστικούς όρους η γέννηση ενός κοινωνικού κινήματος που θα επιφέρει τη κοινωνική επανάσταση.

Διαφωνίες θα υπάρξουν πολλές, ανταγωνισμοί όμως δεν έχουν θέση μέσα στο αναρχικό κίνημα, αφού από τη φύση του ένα τέτοιο κίνημα δε μπορεί παρά να είναι συνεργατικό. Συνεπώς, οι όποιες ιδεολογικές διαφωνίες και διαφορές είναι σεβαστές μεν, αλλά ίσως ν’ αποτελούν και πολυτέλεια κρίνοντας από το επείγον της επερχόμενης κατάστασης. Συμπερασματικά, οι όποιες απαντήσεις μπορούν να δοθούν σε ιδεολογικά επίδικα, είναι ζήτημα επιλύσιμο ορθολογικά (αν όχι τεχνοκρατικά), έχει δηλαδή συγκεκριμένες λύσεις, αρκεί να είναι ξεκάθαρες οι αξιακές συμφωνίες.

*[Θα ήταν εξαιρετικά επωφελές για το χώρο, η δημιουργία ενός ανεξάρτητου κέντρου αντιεξουσιαστικών μελετών, που θα αποτελείται από συντρόφους-ισσες, ειδικούς-ες επιστήμονες, μελετητές-ιες, και θα έχει σαν σκοπό την ανάδειξη των συζητήσεων, των θέσεων, των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων για θέματα που το ίδιο το πολιτικό κίνημα βάζει ως επίδικα στην ατζέντα του. Τα επιστημονικά συμπεράσματα, θα δίνουν απαντήσεις πάνω σε προβλήματα εκσυγχρονισμού της πολιτικής μας θεωρίας σε σχέση με τομείς της δραστηριότητας όπως, π.χ., της οικονομίας, της οργάνωσης μαζικών κοινωνιών, οργάνωσης της εργασίας και της παραγωγικότητας,  την οικολογία, τον υπερπληθυσμό, τη διαδρομή της επαναστατικής διαδικασίας, της ασφάλειας, και της παιδείας, της απονομής δικαιοσύνης, καθώς και οποιουδήποτε άλλου ζητήματος, για το οποίο δεχόμαστε κριτική και οφείλουμε να έχουμε απαντήσεις, είτε αδυνατούμε ακόμα να προσεγγίσουμε με έγκυρους όρους. Οι εργασίες ενός τέτοιου κέντρου, θα έχουν μόνο γνωμοδοτικό χαρακτήρα, και σε καμιά περίπτωση δε μπορούν να αποτελούν «ανάθεση», με την αρνητική χροιά της έννοιας. Εναπόκειται σε όλους εμάς το ζήτημα του εφησυχασμού ή μη, από τέτοιου είδους αναζητήσεις στο συλλογικό και ατομικό επίπεδο, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες που είναι και το ιδανικό εφόσον υπάρχει χρόνος. Επίσης οι γνωμοδοτήσεις του σε καμιά περίπτωση δεν θα αποτελούν χρησμούς αυθεντιών, και δε μπορούν να μπαίνουν στη βάσανο της κριτικής. Πόσο μάλλον να γίνονται άκριτα αποδεκτές. Από την άλλη πλευρά όμως θα πρέπει να παραδεχθούμε, ότι η γνώση έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που είναι εξαιρετικά δύσκολο να μπορέσουμε χωρίς εξειδικευμένες πληροφορίες να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε έγκυρα κι εύστοχα το πολύπλοκο «υπάρχον», αλλά ακόμα και το δικό μας προτεινόμενο μέλλον.]

2. Οργάνωση προδιαγραφών. (άτομα -ομάδες -οργάνωση)

Καμία κοινή συλλογική προσπάθεια δεν έχει ελπίδα ευόδωσης αν δεν υποστηρίζεται από οργάνωση. Κάθε πολιτικός χώρος που φιλοδοξεί να ασκήσει κοινωνική επιρροή, για να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα θα πρέπει να έχει οργάνωση και μάλιστα σοβαρών ποιοτικών προδιαγραφών. Ο αναρχικός χώρος, παρά τις όποιες πρόσφατες φιλότιμες προσπάθειες, χαρακτηρίζεται ακόμη από ένα γενικευμένο αφορμαλισμό, που αποδεικνύει την εκτονωτική εντροπία του χώρου, και όχι την ενεργητικά  πολιτική.

Η ελλιπής απήχηση των πρόσφατων οργανωτικών προσπαθειών, σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα μιας ομόσπονδης οργάνωσης, μας υποδεικνύουν μια δομή, αρχικά χαλαρής σύζευξης μεταξύ αλληλέγγυων –μη ανταγωνιστικών πολιτικών συλλογικοτήτων, που αλληλοενημερώνονται και συνεργάζονται, πάνω σε εθελοντική βάση μακριά από ηγεμονισμούς. Να μοιράζονται τις υποδομές (ιστολόγιο, τυπογραφείο, ρ/σ, γραφεία, αποθήκες, κ.ά.) δημιουργώντας οικονομίες κλίμακας, να συναντώνται, να αλληλοενημερώνονται, να διαμορφώσουν ένα κείμενο γενικών αρχών. Σε δεύτερη φάση, να φτιάξουν πλαίσιο λειτουργίας με σαφείς προδιαγραφές, να φτιάξουν τις υποστηρικτικές ομάδες εργασίας, να έχουν προσδιορισμένο αριθμό μελών, να συντονίσουν όποτε χρειάζεται έναν αγώνα, και πάνω από όλα, να συνδιαμορφώσουν ένα πρώτο κοινό πνεύμα, που με τη σταδιακή ωρίμανσή του, σε επόμενο χρόνο θα φέρει από μόνο του ένα πιο σφιχτό και συγκροτημένο πλαίσιο. Και όλα αυτά, σε μια διασύνδεση που θα κινείται στη σχέση της αλληλέγγυας συντροφικότητας. Μιας συντροφικότητας που θα τρέφεται από την διαπάλη με το «έξω», και θα τη σχετικοποιεί στο σωστό λόγο, ώστε αυτή να είναι υγιής, και να της δίνει το περιεχόμενο. Η ύπαρξη ομάδων εργασίας άμεσα ανακλητών εκπροσώπων για θέματα ταχείας παρέμβασης (π.χ. άμεσης αντίδρασης, τύπου, περιφρούρησης, κτλ) είναι ζητούμενο, αλλά κι εφικτό εάν περιγραφεί ένα ξεκάθαρο συμφωνημένο απ’ όλους, πλαίσιο αρχών λειτουργίας κι ευχερειών διαχείρισης. Όπως και να έχει οι ομάδες αυτές, θα πρέπει να έχουν εκτελεστικό ρόλο και όχι αποφασιστικό. Ακόμα όμως κι αν προβλέπονται αποφασιστικές αρμοδιότητες, αυτές θα πρέπει να περιγράφονται από ένα σαφές πλαίσιο.

Οι συλλογικότητες θα πρέπει να διατηρούν την αυτονομία τους, απόλυτα. Οι συμφωνίες, οι συναινέσεις, οι υποχωρήσεις, και πάνω απ’ όλα οι διαφωνίες, αποδεικνύουν την ελευθεριακότητα των συλλογικοτήτων. Οι ανταγωνισμοί, οι επιδιώξεις, οι ηγεμονισμοί, είναι απαξία και δεν έχουν θέση. Ο αναρχικός χώρος θα πρέπει να αντιληφθεί τη κρισιμότητα των καιρών, και οι συλλογικότητες απευθυνόμενες στο κοινό τους, θα πρέπει να υλοποιήσουν ένα σχέδιο κοινωνικής απεύθυνσης για τη διάχυση του αναρχικού λόγου.

Τα άτομα που συμμετέχουν ως μέλη στις συλλογικότητες, θα πρέπει να γνωρίζουν πως βρίσκονται σε μια συνεχή επιμορφωτική διαδικασία επαναστατικής συνειδητοποίησης, σε μια διαλεκτική διαδικασία από το «θυμικά επαναστατημένος», στο επαναστατικά συνειδητοποιημένος. Από τη δηλωμένη πολιτική ενεργοποίηση, στην επαναστατικά  συνειδητοποιημένη συλλογικοποίηση. Χρειάζονται μέλη που αναλαμβάνουν ευθύνες κι έργα, από έρωτα για την κοινή μας υπόθεση. Και τα μέλη αυτά οφείλουν ν’ αποτελούν το παράδειγμα του ελεύθερου ανθρώπου. Ο επαναστάτης ως παράδειγμα, έχει απίστευτη επικοινωνιακή ισχύ,  επηρεάζει με ουσιαστικό και βαθύ τρόπο τους γύρω του, και αποτελεί «φάρο» του αγώνα. Ο επαναστάτης ως παράδειγμα ελευθεριακής ηθικής, είναι το μεγαλύτερο όπλο του αγώνα.

Άτομο, ομάδα, οργάνωση, όλα στο καλύτερο δυνατό βαθμό, ποιοτικής αξιακά, απόδοσης. Όλα αυτά πρέπει να συγκλίνουν σε μια οργανωτική ομόσπονδη δομή που θα αποτελείται από όλες τις αναρχικές συλλογικότητες. Μια δομή μαζική, που να διέπεται από τις αρχές της ελευθερίας, και θα διαφυλάσσει την απόλυτη αυτονομία των συλλογικοτήτων που θα την απαρτίζουν, και μέσω αυτών, να έχει ένα σαφή αριθμό συνειδητοποιημένων επαναστατικά, χειραφετημένων αυτόνομων οργανωμένων μελών. Μια οργάνωση που θα λειτουργεί με προδιαγραφές, αλλά και ταυτόχρονα θα ενεργεί λειτουργικά στη βάση της δημιουργικής λογικής. Οι όποιες κριτικές μεταξύ αλλήλων θα είναι αποδεκτές πάνω στη βάση του…, «γιατί εμείς δε θα το κάναμε έτσι». Γενικές αρχές, καταστατικό λειτουργίας, συνδιαμορφωτική διαδικασία, λογοδοσία, αναθεωρητική διαδικασία, αξιολόγηση. Μια οργάνωση εξωστρεφή σε κάθε περίπτωση.

3. Επαναστατικό πρόγραμμα – οδικός χάρτης. 

4. Ποιοτική και μεθοδική πολιτική επικοινωνία.

Αν θέλουμε να αλλάξουμε τη κοινωνία, θα πρέπει να πάψουμε να βλέπουμε το πολιτικό χώρο μας σα καταφύγιο έκφρασης παθολογιών κι εκτόνωσης παθών, αλλά σαν εφαλτήριο εξωστρεφούς δράσης για την ανατροπή. Δυστυχώς, πολιτική μας επικοινωνία δε προσπαθεί να αντιληφθεί τη νοοτροπία, αλλά και να λειτουργήσει διαλυτικά στις βεβαιότητες του δέκτη -καταλυτικά στη πολιτική του άποψη. Αντίθετα, επιδιώκει τη καταγγελία, την αντιπαράθεση, τη περιχα