Στις 20 Μαΐου έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 56 ετών ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης. Αγωνιστής του αναρχικού χώρου, εκδότης των περιοδικών «Άνθη του Κακού» και «Ο Κόκκορας που Λαλεί στο Σκοτάδι», και ιδρυτής το 1998 των εκδόσεων «Βιβλιοπέλαγος», ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης υπήρξε μια εμβληματική φυσιογνωμία του ελλαδικού αντιεξουσιαστικού και εναλλακτικού χώρου. Ο Μιχάλης Καστρινάκης, μέλος, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, της συντακτικής επιτροπής της αντιεξουσιαστικής επιθεώρησης «Τα Άνθη του Κακού», γράφει δυο λόγια για τη διαδρομή και το έργο του.
Του Μιχάλη Καστρινάκη
Θα ήθελα να μιλήσω για το μεγάλο κομμάτι της σχέσης μας που βρισκόταν εκτός άμεσου πολιτικού πεδίου. Για τις ολονύκτιες συζητήσεις, τις μεταμεσονύχτιες περιπλανήσεις και τις ημερήσιες απογοητεύσεις. Θα ήθελα να γράψω ακόμα και για τις απαγορευμένες ζώνες, στις οποίες μας είχε οδηγήσει η παιγνιωδώς αντισυμβατική φλόγα που φώτιζε το βλέμμα του. Θα ήθελα να γράψω γι’ αυτή τη λάμψη της ευφυΐας που οδηγούσε τον Μιχαήλ (έτσι επιθυμούσε να τον αποκαλούμε) στη διαρκή αναζήτηση της ανατροπής, ακόμα κι αν στο διάβα της τον έσπρωχνε στην αποδόμηση μερικών από τα δικά μας ιερά και όσια.
Όταν τον γνώρισα, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, η αίγλη του δημόσιου κίνδυνου, του πρώην πολιτικού κρατούμενου, συνόδευε ακόμα τον μύθο του θρυλικού περιοδικού που είχε εκδώσει, του Κόκκορα που Λαλεί στο Σκοτάδι. Ο Μιχάλης είχε κύρος, κλάση, ηγετικά ταλέντα. Ήταν από τους λίγους που ασκούσαν πολιτική γοητεία με τόση αριστοκρατική άνεση: ο δημοφιλέστερος, πιο πολιτικός και πιο συγκροτημένος εκπρόσωπος της πτέρυγας του αναρχικού χώρου που, περισσότερο από εγγόνια του Ντουρούτι, ήταν παιδιά του Μάη και συνδέονταν στενά με το γενικότερο πνεύμα της αντικουλτούρας που συγκλόνισε ένα σημαντικό τμήμα της τότε νεολαίας.
Παρά τον πουριτανισμό που επικρατούσε στον αναρχικό και αυτόνομο χώρο, και που επέβαλλε οι άτυποι αρχηγοί να παριστάνουν τους ανθρώπους από μάρμαρο, ο Μιχάλης δεν ενέδωσε ποτέ στον πειρασμό της τυπικής ανταπόκρισης στην εικόνα του ατσάλινου αναρχικού, που ζει και αναπνέει μόνο όταν οργανώνει το τέλος του παλιού κόσμου. Ευτυχώς για εμάς που ζήσαμε και συνεργαστήκαμε μαζί του, ο ίδιος δεν δίσταζε να ξεπερνά τον ρόλο του μονόχνωτου αφοσιωμένου επαναστάτη και να εκθέτει τη θνητή ανθρώπινη πλευρά του, τις αδυναμίες και τις επιθυμίες του. Επειδή ήταν ένας βαθύτατα και ολοσχερώς αφοσιωμένος επαναστάτης, δεν ένιωθε την ανάγκη να υποδυθεί το ρόλο αυτό.
Η σχέση μας έγινε σχεδόν καθημερινή με την έκδοση του περιοδικού Άνθη του Κακού, το 1986. Ξεκινήσαμε σαν φοιτητικό περιοδικό του αντιεξουσιαστικού χώρου, αλλά πολύ σύντομα μετατραπήκαμε σε κύριο φορέα έκφρασης ενός μειοψηφικού τμήματος του αναρχικού χώρου. Σημαία μας ήταν η στρατηγική του εναλλακτικού κινήματος για τη δημιουργία παράλληλων δομών ως απάντηση στον κρατισμό των λενινιστών και την ουτοπία των παραδοσιακών αναρχικών. Αυτή η αιρετική σημαία (χρωματισμένη εξίσου από το μαυροκόκκινο των παραδόσεων μας , όσο και από το μωβ των νέων κοινωνικών κινημάτων) ήταν επόμενο να μας οδηγήσει στα επόμενα βήματα.
Ο Μιχάλης διέκρινε καθαρά πως δίπλα στον ελπιδοφόρο εναλλακτικό δρόμο των πειραμάτων αυτοοργάνωσης ξεδιπλώνεται ένα αυτοκαταστροφικό εναλλακτικό μοντέλο: ο ένοπλος αγώνας. Σε μια εποχή που ένα σημαντικό τμήμα νεολαίας ζούσε στα Εξάρχεια υπό την έλξη που ασκούσε η Ιταλική Εργατική Αυτονομία και οι ένοπλες απολήξεις της, σε μια εποχή που η βάρβαρη κρατική καταστολή δεν άφηνε πολλά περιθώρια νόμιμης δράσης, όταν τα πιστόλια ήταν τόσο ελκυστικά που έβγαιναν ακόμα και στα μπαράκια που πηγαίναμε, για λόγους απλού εντυπωσιασμού, ο Μιχάλης είχε το σθένος να μας πείσει να κυκλοφορήσουμε αφίσα που έγραφε πως οι μπάτσοι πουλάνε την τρομοκρατία.
Μου είχε εκμυστηρευθεί πως μπορεί να καταλάβαινε πως η ριζοσπαστική εκδοχή της πολιτικής οικολογίας είχε την πιθανότητα να αποτελέσει τη νέα ελπίδα για πολιτικοποίηση και μαζικοποίηση των ελευθεριακών ιδεών, πιο πολύ όμως και από αυτό, ο Μιχάλης πίστευε πως η στροφή στο εναλλακτικό συνιστά την καλύτερη άμυνα για την διείσδυση, στις γραμμές της νεολαίας της αμφισβήτησης, του αντεστραμμένου εναλλακτικού δρόμου: του ένοπλου δρόμου για τον Γολγοθά.
Το σπάσιμο του σινικού τείχους που χώριζε την Αναρχία από την Αριστερά ήταν μια ακόμα μεγάλη καινοτομία αυτού του ρεύματος σκέψης, του οποίου ο Μιχάλης αποτελούσε τον πιο χαρισματικό εκπρόσωπο.
Κι όμως, παρά αυτή την σωρεία ανατροπών του κλασικού αναρχικού δόγματος, ο Μιχάλης παρέμενε αμετανόητα αναρχικός.
Χαιρόταν με την επέκταση των ελευθεριακών αρχών και ιδεών στα κινήματα της αντιπαγκοσμιοποίησης και στην Αριστερά.
Υποστήριζε, ψήφιζε, έτρεχε για ανθρώπους και πολιτικά σχήματα. Παραμένοντας πάντοτε προσηλωμένος στο στόχο της αυτοτελούς πολιτικής έκφρασης του ρεύματος της Κοινωνικής Οικολογίας. Παραμένοντας πάντοτε απογοητευμένος από την ανυπαρξία αυτοτελούς πολιτικής ύπαρξης μιας Αναρχίας ανανεωμένης, πολιτικοποιημένης, αντισεχταριστικής. Γι” αυτό και τα τελευταία χρόνια χανόταν στο όνειρο της συγκρότησης αναρχικού ψηφοδέλτιου στις εκλογές, ενώ μια μέρα πριν πεθάνει, ζητούσε φορτικά από τους γιατρούς του νοσοκομείου όπου νοσηλευόταν να του δώσουν άδεια για να πάει να ψηφίσει.
Με τα περιοδικά ψυχή των οποίων ήταν ο ίδιος, με τα βιβλία που τα τελευταία 16 χρόνια εξέδιδε, με τη στάση ζωής του, με την γοητεία που εξέπεμπε, με το κύρος που ανέδιδε, έπεισε μερικούς πιτσιρικάδες να μην πάρουν τα όπλα και ενέπνευσε πολύ περισσότερους να γίνουν αναρχικοί και αντιεξουσιαστές.
Εμείς που τον αγαπήσαμε, και μοιραστήκαμε μαζί του όνειρα, στιγμές, λάμψεις και ιδέες, κερδίσαμε πολύ περισσότερα από αυτά. Μόνο που δεν αποδίδονται εύκολα στον γραπτό λόγο.
Ο Μιχάλης επιμελήθηκε φιλολογικά και μετέτρεψε σε πολιτικό λόγο και έντυπες εκδόσεις το όνειρο που μας συνεπήρε στα μαγικά χρόνια των δεκαετιών ’70 και ’80.
Ελπίζω πως στο πάνθεον των Αγίων των Εξαρχείων που βρίσκεται τώρα θα πει μια καλή κουβέντα για τους φίλους του στον Γιώργο τον Διαλυνά, στον Χρήστο και στον Γιάννη. Με την πρόωρη μετακόμισή του εκεί χτυπήθηκε πισώπλατα η ανάμνηση της ομορφότερης διάστασης της νεότητάς μας.
Ο Μιχάλης Καστρινάκης ήταν μέλος, κάποτε στα Εξάρχεια, της συντακτικής επιτροπής της εναλλακτικής-αντιεξουσιαστικής επιθεώρησης τα Άνθη του Κακού.
Αναδημοσίευση από https://rednotebook.gr
