“Η ερμηνεία ενός έργου είναι μια ιχνηλασία του εαυτού μας. Στο θέατρο δεν παίζουμε κάποιον άλλον. Ο εαυτός μας παρίσταται”: Συνέντευξη του Γιώργου Κιμούλη στο ΑΠΕ – ΜΠΕ.
Κύριε Κιμούλη, ποιον ρόλο θα επαναλαμβάνατε;
Τον Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν του Ερρίκου Ιψεν. Είχα παίξει τον Μπόρκμαν, έναν άνθρωπο παθιασμένο για εξουσία και χρήμα, τον χειμώνα του 2013 στο θέατρο «Δημήτρης Χορν» σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή. Το έργο, κατά τη γνώμη μου, είναι μία εισαγωγή του νεοφιλελεύθερου τρόπου επιβίωσης που υποστηρίζει πως είναι άλλο πράγμα η ατομική ανάπτυξη και άλλο ο ατομισμός. Ο Ίψεν προειδοποιεί από τότε: όχι. Η ατομική ανάπτυξη στηρίζεται στον ατομισμό ,στην εγωτική συμπεριφορά του ανθρώπου, και οδηγεί στην καταστροφή του.
Ένας καλλιτέχνης λέει πάντα το ίδιο «ποίημα» με διαφορετικούς τρόπους. Και μία από τις βασικές μου, θα έλεγα ποιητικές, εμμονές, είναι η έννοια της πλήρους απομόνωσης του σύγχρονου ανθρώπου από το κοινωνικό σύνολο. Ανέκαθεν η ανθρωπότητα προσπαθούσε να συμφιλιώσει τις έννοιες ατομικό-κοινωνικό, τοποθετώντας τες, όμως, τις περισσότερες φορές τη μία απέναντι στην άλλη. Η αποτυχία συγκρότησης, στα κράτη του «υπαρκτού σοσιαλισμού», μιας κοινωνίας που θα βασίζεται στην ισότητα, την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη έχει ως βασική της αιτία τον ευνουχισμό της ατομικής πρωτοβουλίας. Έτσι δόθηκε η δυνατότητα στην απέναντι όχθη να αναπτύξει, μέσω του ακραίου νεοφιλελευθερισμού της, τη βασιλεία του ατόμου.
Ήταν θέμα χρόνου λοιπόν ο άνθρωπος να οδηγηθεί στην απαξίωση του συνόλου και στον πλήρη απομονωτισμό του. Οι ελεγχόμενες «δημοκρατικές» διαδικασίες ενός συστήματος, το οποίο έδινε κάθε τόσο ατομικές ελευθερίες με το σταγονόμετρο, βοήθησαν σ’ αυτό. Δημιουργήθηκε, μέσω μιας ψευδούς φαντασίωσης απελεύθερης ατομικής ζωής, ένας νέος ανθρωπολογικός τύπος: ο ναρκισσιστής κυνικός μηδενιστής. Πιστεύω πως το μελλοντικό αίτημα του ανθρώπου πρέπει να είναι το να μπορεί να υπάρξει “ατομικά κοινωνικός”, χωρίς αυτό να συνιστά αντίφαση. Ας ελπίσουμε πως οι καινούργιες γενιές, θα το τολμήσουν.
Ο Μπόρκμαν είναι ένας τραπεζίτης που καταχράστηκε εκατομμύρια, έχοντας ως όνειρο να δημιουργήσει μόνος του κάτι πολύ σπουδαίο και μεγάλο, και φυλακίστηκε. Μετά την αποφυλάκισή του επιστρέφει στο σπίτι του και έρχεται αντιμέτωπος με τις επιλογές μιας ολόκληρης ζωής. Στο έργο αυτό εμφανίζεται φωταγωγημένη η φράση: «η ευτυχία βρίσκεται στη συλλογικότητα, όχι στο ατομικό. Η ατομική ανάπτυξη οδηγεί στην καταστροφή του συνόλου». Η παράσταση στην οποία είχα παίξει τότε δυστυχώς παρέβλεψε αυτήν την πολιτική ανάγνωση. Θα ήθελα λοιπόν να την επαναλάμβανα φωτίζοντας αυτά που έχω αναγνώσει.
Συνηθίζω κάποια μεγάλα έργα του κλασικού ρεπερτορίου, να τα παίζω ξανά. Έχω παίξει δυο φορές τον Οιδίποδα, δυο φορές τον Αμλετ, δυο τον Μάκβεθ. Και τα τρία αυτά έργα τα έχω παίξει με διαφορά δέκα ετών περίπου. Ίσως το κάνω επειδή έτσι μετράς και μπορείς και να δεις τις δικές σου μεταμορφώσεις. Στην καθημερινή σου ζωή δεν μπορείς να δεις τον τρόπο της μεταμόρφωσής σου. Ο τρόπος που προσεγγίζω κάθε φορά τα ίδια έργα είναι ένα όχημα για να τις συνειδητοποιήσω.
Η ερμηνεία ενός έργου είναι μια ιχνηλασία του εαυτού μας. Στο θέατρο δεν παίζουμε κάποιον άλλον. Ο εαυτός μας παρίσταται. Η παράσταση είναι η αφορμή για να πούμε πώς ερμηνεύουμε τον κόσμο εκείνη τη στιγμή. Το θέατρο είναι η τέχνη του παρόντος χρόνου. Ο ηθοποιός μετουσιώνει τον παρόντα χρόνο σε καλλιτεχνικό έργο. Αλίμονο στον ηθοποιό που δεν βιώνει τον παρόντα χρόνο, αλλά παίζει με την ανάμνηση ακόμη και της προηγούμενης ημέρας. Να ένας λόγος λοιπόν που η επανάληψη ενός ρόλου είναι αναγκαίος.
Σήμερα ο κόσμος βρίσκεται σε ένα πλήρες αδιέξοδο. Η μοναξιά του σύγχρονου πολίτη δεν αντέχεται. Ο Έλληνας όμως έχει την τάση φαντάζεται μόνο, έστω κι αν δεν ζει αυτά που φαντάζεται. Η φαντασία ποτέ δεν ήταν κάτι κακό. Αλλά όταν αυτή γίνεται μόνιμη φαντασίωση, απομακρύνει τον άνθρωπο απ’ την πραγματικότητα. Γι’ αυτό δεν έχουμε καλή σχέση με την ιστορία μας. Με τα πραγματικά γεγονότα. Την επικαλούμαστε μόνο όταν μας την αμφισβητήσει ο άλλος. Στην καθημερινότητά μας όμως συμπεριφερόμαστε σαν να μην έχουμε ιστορία. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει. Υπάρχει. Η ιστορία μας είναι εγκατεστημένη στη γλώσσα μας.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
