Του Laith Abu Zeyad, Υπεύθυνου Εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας για το Ισραήλ και τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη
Όταν η Διεθνής Αμνηστία ξεκίνησε μια εκστρατεία τον Ιούνιο του 2017 στην επέτειο 50 χρόνων ισραηλινής κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών, καλώντας τα κράτη να σταματήσουν να συντηρούν μια παράνομη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί από τους ισραηλινούς εποικισμούς στην Δυτική Όχθη, όπως απαιτείται από το διεθνές δίκαιο, γνωρίζαμε ότι η επίτευξη των στόχων της δεν θα ήταν εύκολη.
Ωστόσο, αυτό που προσέφερε μια αχτίδα ελπίδας ήταν τα σχέδια που είχε ανακοινώσει το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR), για τη δημοσίευση μιας βάσης δεδομένων με τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε δραστηριότητες στους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς. Για εμάς, η βάση δεδομένων θα ήταν πιθανώς ένα σημαντικό εργαλείο για τη διασφάλιση διαφάνειας όσον αφορά αυτές τις δραστηριότητες και για να προτρέψει τις εταιρίες να επανεξετάσουν τη λειτουργία τους στο πλαίσιο μιας βάναυσης ισραηλινής στρατιωτικής κατοχής και της συνεχιζόμενης αφαίρεσης περιουσιών από τους Παλαιστίνιους/ες.
Το Συμβούλιο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, με μια πρωτοποριακή κίνηση, είχε αναθέσει στην Ύπατη Αρμοστεία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων, που θα επικαιροποιείτο κάθε χρόνο, με τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε δραστηριότητα η οποία «άμεσα και έμμεσα επέτρεψε, διευκόλυνε και αποκόμισε κέρδη από την κατασκευή και ανάπτυξη των ισραηλινών εποικισμών», και «εγείρει ιδιαίτερες ανησυχίες για παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων».
Στις συγκεκριμένες δραστηριότητες περιλαμβάνονται η παροχή κατασκευαστικού εξοπλισμού και εξοπλισμού επιτήρησης, η παροχή υπηρεσιών επιτήρησης, ασφάλειας και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, η εκμετάλλευση φυσικών πόρων και γενικότερα η παροχή υπηρεσιών που υποστηρίζουν την διατήρηση και ύπαρξη των εποικισμών.
Ο σκοπός της βάσης δεδομένων του ΟΗΕ είναι απλός: αποσκοπεί στο να βοηθήσει τις επιχειρήσεις και τα κράτη στα οποία εδρεύουν να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι δεν διαπράττουν ή συντελούν σε κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων.
Laith Abu Zeyad, Διεθνής Αμνηστία
Παρότι αρχικά επρόκειτο να ολοκληρωθεί το Μάρτιο του 2017, η δημοσίευση της βάσης δεδομένων έχει αναβληθεί επανειλημμένα από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, αρχικά υπό τον πρώην Ύπατο Αρμοστή Zeid al-Hussein και τώρα υπό την διάδοχό του Michelle Bachelet. Ο ακριβής χρόνος δημοσίευσης της βάσης δεδομένων δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα.
Γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι η καθυστέρηση οφείλεται εν μέρει στο ότι κάποια κράτη ασκούν έντονες πολιτικές πιέσεις ώστε όχι μόνο να αναβληθεί η δημοσίευση της βάσης δεδομένων αλλά να μην δημοσιευτεί καθόλου. Με άλλα λόγια, κάποια πανίσχυρα κράτη στον ΟΗΕ ασκούν πίεση στην Ύπατη Αρμοστή ώστε απλά να αγνοήσει την εντολή που της έχει δοθεί από το Συμβούλιο, ή να ερμηνεύσει τη εντολή με έναν τρόπο που στερείται κάθε αξιοπιστίας: είτε μην αναφέροντας ονόματα εταιριών, είτε μη δημοσιεύοντας καν την βάση δεδομένων.
Επί χρόνια η Διεθνής Αμνηστία και άλλες διεθνείς, παλαιστινιακές και ισραηλινές οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων έχουν τεκμηριώσει το πως η πολιτική του Ισραήλ για την ανάπτυξη, επέκταση και περιφρούρηση των εποικισμών του συνιστά εγγενώς διάκριση και οδηγεί σε ένα ευρύ φάσμα παραβιάσεων ανθρώπινων δικαιωμάτων που επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής των Παλαιστινίων.
Στην πιο πρόσφατη έκθεσή μας για το θέμα, η οποία δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2019, τεκμηριώσαμε την εμπλοκή κορυφαίων διαδικτυακών εταιριών τουρισμού στους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς. Υποστηρίξαμε ότι η οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα εντός ή με τους εποικισμούς αναπόφευκτα συντελεί στην συντήρηση μιας παράνομης κατάστασης και ότι οι εταιρίες που εμπλέκονται σε αυτές τις δραστηριότητες άμεσα ή έμμεσα συντελούν σε, και αποκομίζουν κέρδη από, την συντήρηση, ανάπτυξη και επέκταση των εποικισμών, οι οποίοι συνιστούν εγκλήματα πολέμου κατά το διεθνές ποινικό δίκαιο.
Η έκθεση καλωσόριζε την περσινή ανακοίνωση της Airbnb ότι θα αφαιρούσε όλες τις καταχωρήσεις σε εποικισμούς στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, εξαιρουμένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, αλλά προς απογοήτευσή μας, η εταιρία ανέτρεψε την απόφασή της τον Απρίλιο του 2019.
Και αυτό που είναι ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η τωρινή ισραηλινή κυβέρνηση είναι πιο αποφασισμένη από ποτέ να επιδιώξει την επέκταση των εποικισμών. Τον Απρίλιο του 2019, για πρώτη φορά στα χρονικά, ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Benjamin Netanyahu κάλεσε ανοικτά σε επίσημη προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης. Επανέλαβε το κάλεσμά του τον Σεπτέμβριο του 2019.
Όλα αυτά συμβαίνουν απέναντι σε μια ξεκάθαρη διεθνή ομοφωνία: οι ισραηλινοί εποικισμοί είναι παράνομοι και έχουν ολέθριες επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα των Παλαιστινίων. Μία απόφαση του Συμβουλίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ που υιοθετήθηκε τον Δεκέμβριο του 2016 ανέφερε ότι η εποικιστική δραστηριότητα του Ισραήλ συνιστά «κατάφωρη παραβίαση» του διεθνούς δικαίου και δεν έχει «καμία νομική αξία». Απαίτησε από το Ισραήλ να τερματίσει αυτήν την δραστηριότητα και να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του ως δύναμη κατοχής κατά την Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης.
Ωστόσο, επί δεκαετίες, η επίσημη καταδίκη και η σιωπηρή διπλωματία έχουν αποτύχει να φέρουν την απαραίτητη αλλαγή. Τώρα περισσότερο από ποτέ είναι ώρα για συγκεκριμένη δράση. Τα κράτη θα πρέπει να αξιοποιήσουν την επόμενη συνεδρίαση για την Παλαιστίνη του Συμβουλίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων για να απαιτήσουν την δημοσίευση της βάσης δεδομένων.
Laith Abu Zeyad, Διεθνής Αμνηστία
Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν το status quo στο Ισραήλ και τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη. Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα θα πρέπει να εκπληρώσει την εντολή που του δόθηκε από το Συμβούλιο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, συντάσσοντας, δημοσιεύοντας και επικαιροποιώντας τακτικά την βάση δεδομένων με τις επιχειρήσεις που λειτουργούν σε παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς. Εμείς, μαζί με 100 άλλες οργανώσεις, έχουμε εκφράσει την ελπίδα ότι αυτά τα σημαντικά βήματα θα πρέπει να αναληφθούν επειγόντως, σε μια ανοικτή επιστολή που απευθύναμε στην Ύπατη Αρμοστή Michelle Bachelet τον Αύγουστο.
Τα κράτη μέλη του ΟΗΕ μπορούν να παίξουν τον δικό τους ρόλο επιμένοντας ότι η Ύπατη Αρμοστεία θα πρέπει να συμμορφωθεί με τη εντολή του Συμβουλίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση. Αυτό θα φέρει την πολύ αναγκαία διαφάνεια στις δραστηριότητες των επιχειρήσεων σε ισραηλινούς εποικισμούς, θα διευκολύνει την συμμόρφωση των κρατών με το διεθνές δίκαιο και θα επιταχύνει την πρόοδο των εταιριών όσον αφορά τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
