Από το πέμπτο κεφάλαιο του πεζογραφήματος ” Αναφορά στον Γκρέκο” που δημοσιεύτηκε ύστερα από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη, το απόσπασμα που ακολουθεί . Αναφέρεται στις εμπειρίες του νεαρού μαθητή Νίκου, από το δημοτικό σχολείο, τότε που οι παιδαγωγικές μέθοδοι ήταν ιδιαίτερα αυταρχικές.
“Η μητέρα μου μου είχε δώσει ένα κλωνί βασιλικό να τον μυρίζουμαι, λέει, να παίρνω κουράγιο, και μου κρέμασε το χρυσό σταυρουλάκι της βάφτισής μου στο λαιμό…
Ο πατέρας μου έσκυψε, άγιξε τα μαλλιά μου, με χαδεψε, ….εδώ θα μάθεις γράμματα, είπε, να γίνεις άνθρωπος, κάμε το σταυρό σου. Ο δάσκαλος πρόβαλε στο κατώφλι, κρατούσε μια μακριά βίτσα και μου φάνηκε άγριος, με μεγάλα δόνται, και κάρφωσα τα μάτια μου στην κορφή του κεφαλιού του να δω αν έχει κέρατα, μα δεν είδα, γιατί φορούσε καπέλο.
– Ετούτος είναι ο γιος μου, του ΄πε ο πατέρας μου.
Ξέμπλεξε το χέρι μου από τη φούχτα του και με παρέδωκε στο δάσκαλο.
– Το κρέας δικό σου, του΄πε, τα κόκαλα δικά μου. Μην τον λυπάσαι, δέρνε τον, κάμε τον άνθρωπο.
– Έγνοια σου, καπετάν Μιχάλη. Έχω εδώ το εργαλείο που κάνει τους ανθρώπους, είπε ο δάσκαλος κι έδειξε τη βίτσα…..”
Από: Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, Εκδόσεις Ελένης Ν. Καζαντζάκη
Το απόσπασμα περιλαμβάνεται στα κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄Γυμνασίου.
