Από τον Γιάννη Καντέα-Παπαδόπουλο
«Τα μοιρολόγια είναι καλύτερα να τα ακούς παρά να τα διαβάζεις» μου είπε καλοπροαίρετα ένας κύριος στην ουρά για τον καφέ, παρατηρώντας το εξώφυλλο του βιβλίου «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» που κρατούσα στα χέρια μου.
Αγάπη για την ελληνική μουσική παράδοση
Η παρατήρησή του με έκανε να νιώσω εκτεθειμένος, σα να διέπραττα ένα λάθος, αίσθηση που όμως κράτησε μόνο για λίγο, αφού γνώριζα την αλήθεια των λόγων του Κρίστοφερ Κινγκ που βρισκόταν στις σελίδες του. Γιατί το ταυτόχρονα εγκυκλοπαιδικό και βαθιά εξομολογητικό βιβλίο του βραβευμένου με Γκράμι παραγωγού είναι ένα αφοπλιστικά ειλικρινές γράμμα αγάπης στην ελληνική μουσική παράδοση.
Ημίθεοι στα πανηγύρια
Κρίστοφερ Κινγκ. Μέσα από τις λέξεις του ξεπηδούν εικόνες της υπαίθρου, αρχέγονες ιστορίες ανθρώπων με ανύπαρκτη πλέον κράση, ενώ ζωντανεύουν οι νότες από τα βιολιά, τα κλαρίνα και τα σαντούρια των μουσικών στα πανηγύρια όπου εμφανίζονται σαν ημίθεοι. Αυτά είναι τα καρέ που έχει φανταστεί αλλά και ζήσει στα χωριά της Ηπείρου ο Κινγκ, ο οποίος τα τελευταία χρόνια αποτελεί συχνό επισκέπτη των Ζαγοροχωρίων.
Στο «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» συγκεντρώνονται οι εμπειρίες των τελευταίων χρόνων και οι σκέψεις που είχε ο Κινγκ πάνω στην ιστορία και την ουσία της ελληνικής λαϊκής παράδοσης, με έμφαση στην Ήπειρο. Ο Αμερικάνος προηγουμένως είχε ήδη κυκλοφορήσει 5 εξαιρετικές συλλογές σπάνιων ηχογραφήσεων παραδοσιακής μουσικής, με τις δύο τελευταίες μάλιστα υπό τη σκέπη της Third Man Records του frontman των White Stripes Τζακ Γουάιτ.
Κυνηγώντας τον Κίτσο Χαρισιάδη
Ο Κινγκ, ένας μανιώδης συλλέκτης δίσκων με ιδιαίτερη προτίμηση σε αυτούς του γραμμοφώνου 78 στροφών, ασχολείται εδώ και σχεδόν 20 χρόνια με τη μουσική παράδοση (ή το folk αν προτιμάτε) και έχει επιμεληθεί 19 συλλογές τραγουδιών που κινδυνεύαν να παραδοθούν στη λήθη. Σαν άλλος Άλαν Λόμαξ, όταν ανακάλυψε μια σκονισμένη κούτα δίσκων στην Κωνσταντινούπολη με τους ήχους του δεξιοτέχνη του κλαρίνου Κίτσου Χαρισιάδη, κίνησε γη και ουρανό για να μάθει περισσότερα για εκείνον. Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι του σε ένα είδος αυθεντικά λαϊκής μουσικής, το οποίο ενστερνίστηκε με θρησκευτική ευλάβεια.
Τα χωριά της Ηπείρου
Στο βιβλίο επιχειρεί να αποδείξει την αδιάσπαστη συνέχεια και σύνδεση των τραγουδιών αυτών με τα χωριά της Ηπείρου, παραθέτοντας παράλληλα λιγότερο γνωστά ιστορικά γεγονότα του τόπου τα οποία προκάλεσαν τη γέννησή τους. Καθώς αποτυπώνει στο χαρτί το αγνό του πάθος για αυτά τα τραγούδια, ο Κινγκ συχνά παρασύρεται προς την εξιδανίκευση. Πόσο εύκολο είναι όμως να το αποφύγει ο οποιοσδήποτε αυτό, όταν θέλει να περιγράψει ήχους – αποστάγματα συναισθήματος; Για τον ίδιο εξάλλου η μουσική είναι ζήτημα επιβίωσης, και η προστασία της αδιαπραγμάτευτη.
Οι περισσότεροι Έλληνες αγνοούν
Επομένως έρχεται δικαίως σα μια μεγάλη έκπληξη για τον Κινγκ η συνειδητοποίηση πως οι περισσότεροι Έλληνες αγνοούν αυτήν τη μουσική. Μια παραδοχή που περιέχει δόσεις αλήθειας, παραγνωρίζει όμως το γεγονός πως λίγοι έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν τη μαγεία της αναπάντεχα, αυτόνομα όπως συνέβη σε εκείνον. Εδώ βρίσκεται και η ουσία της κυκλοφορίας ενός βιβλίου σαν το «Ηπειρώτικο Μοιρολόι». Μέσα από το βλέμμα ενός ανθρώπου που κοιτάζει από έξω προς τα μέσα, δίνεται ευκαιρία στην μουσική παράδοση να αποκτήσει ένα ανανεωμένο αφήγημα, ένα νέο ακροατήριο το οποίο μπορεί να βρει αβίαστα τον εαυτό του σε αυτήν.
Το «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δώμα, σε εξώφυλλο του κορυφαίου σκιτσογράφου και κομίστα Ρόμπερτ Κραμπ.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
