Είναι σαν την τριχιά που παρότι έγινε τρίχα, έχει ακόμα δύναμη και επιμένει να σε κρατάει κρεμασμένο στο κενό, σε μια άθλια ζωή, που μεταφράζεται μόνο σε σκέψη. Ούτε δράση, ούτε κίνηση, ούτε λόγος, ούτε συναναστροφή. Είναι αυτή η τρίχα η μόνη που απόμεινε από μια δροσερή, νεανική παρουσία, γεμάτη φόρα και ελπίδες και όνειρα. Όλα τα υπόλοιπα τα πήρε ο πόλεμος. Και χέρια και πόδια και ακοή και ομιλία και όραση… Εξαθλίωση.
Ένας κορμός και ένα μισοδιαλυμένο πρόσωπο είναι πια ο Τζόνι επιστρέφοντας από τον πόλεμο. Αλλά η καρδιά του χτυπάει και προσφέρεται για πειράματα. Μόνο που εκτός από την καρδιά λειτουργεί και το μυαλό του. Με έναν ρυθμό γρήγορο, καταιγιστικό. Τέτοιον που ταιριάζει σε κάθε νέο, γεμάτο πάθος για ζωή. Θυμάται, θυμώνει, «κλαίει», «γελάει», «αρθρώνει», «ουρλιάζει» για βοήθεια, φτύνει, αναθεματίζει τον πόλεμο.
Τα βράδια, στη σκηνή του Altera Pars, ο Τάσος Ιορδανίδης, ως Τζόνι, παίρνει το όπλο του, το μυαλό του, και πυροβολεί κατά ριπάς, σωριάζοντας τους εμπόρους του πολέμου. Σε μια παράσταση δυνατή, σκηνοθετημένη από τη Θάλεια Ματίκα, στήνει και ξαναστήσει στον τοίχο τους εμπνευστές και υποκινητές των πολέμων.
Ο Τζόνι είναι το γέννημα τής φαντασίας του Αμερικανού Ντάλτον Τράμπο, σε μία εποχή που η πατρίδα του έχει βγει από τον α΄ παγκόσμιο πόλεμο, πλουσιότερη και δυνατότερη. Ο Τράμπο γράφει μία αριστουργηματική αντιπολεμική ιστορία, υπό τον τίτλο «Ο Τζόνι πήρε το όπλο του» που του χαρίζει το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου. Έτος μόλις 1939. Τα αμερικανόπουλα δεν έχουν ακόμα βιώσει τον παραλογισμό των όπλων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κι ακόμη περισσότερο, στο Βιετνάμ.
Ο συγγραφέας στέκεται ήδη απέναντι στη Δύση, την οποία θεωρεί απειλή για την ειρήνη. Είναι η περίοδος που το Χόλυγουντ έχει επιδοθεί σε κυνήγι μαγισσών «στοχεύοντας» στις «αριστερές συνειδήσεις που αλώνουν τον κόσμο του θεάματος». Ο Τράμπο κατηγορείται ότι είναι μία από αυτές. Φυλακίζεται, αυτοεξορίζεται, αλλά δεν το βάζει κάτω.
Και το 1971, έχοντας δει πια την «προέλαση» του σακατεμένου ήρωά του στα πεδία τόσο του β΄ πόλεμου της μοιρασιάς όσο και του Βιετνάμ, αποφασίζει να τον μεταφέρει στο σινεμά και «σπάει ταμεία».
Ο Τζόνι ενσαρκώνει όλους τους στρατιώτες που στέλνονται μπροστά στην κάνη των όπλων. «Δεν ξέρω γιατί πολέμησα» εξομολογείται ο ήρωας.
Η απόδοση στο θέατρο ενός ανθρώπινου κορμού με μισοκατεστραμμένο πρόσωπο που για μόνο όπλο διαθέτει τη σκέψη, είναι για τον ηθοποιό μια υπόθεση επώδυνη. Ψυχοφθόρα. Αλλά και επικίνδυνη. Να χάσει τον θεατή του, να τον κουράσει, να τον θυμώσει.
Η κίνηση του σώματος, που ακόμα και σε μια απόπειρα παντομίμας αρκεί να κρατήσει απασχολημένο το κοινό από κάτω, δεν υπάρχει. Η φαρέτρα του ερμηνευτή είναι αδειανή. Αλλά φαίνεται πως η φαρέτρα του Ιορδανίδη είναι γεμάτη από το ταλέντο του και το στοίχημα με τον εαυτό του είναι κερδισμένο.
Καθηλωμένος επί ώρα πίσω από το λευκό πανί (στο ευφάνταστο σκηνικό της Ηλένιας Δουλαδήρη), που κρατάει τα μέλη του αθέατα και σε συνδυασμό με τις υποβλητικές μουσικές του Τάσου Σωτηράκη, ο Τάσος-Τζόνι γίνεται ο ακρωτηριασμένος ήρωας που παλεύει να ισορροπήσει την ακινησία του κορμιού με την αδιάκοπη δραστηριότητα της σκέψης του.
Την προσαρμογή του κειμένου υπογράφει με αξιοπρέπεια η Σοφία Αδαμίδου.
Σφηνώνει στον λόγο του Τζόνι στοιχεία σημερινά, μνημονεύει τους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία και τη Συρία, «μιλάει» για τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, που θα κερδηθεί μόνον αν δεν γίνει, προσπαθώντας να φρεσκάρει ένα κείμενο γεμάτο αναφορές σε πολέμους και πρόσωπα του παρελθόντος, που το κάνουν να ακούγεται παλιακό.
Αλλά ένα τέτοιο έργο δεν θα είναι ποτέ ξεπερασμένο, γιατί όσο ο… πολιτισμός προοδεύει, σε κάθε πόλεμο θα σε σκοτώνουν με καινούργιους τρόπους…. Όσο ο πόλεμος παραμένει διαχρονική αλήθεια, τόσο κάθε τι αντιπολεμικό θα κουβαλάει τη διεισδυτική δυναμική της ειρήνης.
Τόνια Α. Μανιατέα για το ΑΠΕ – ΜΠΕ
*Η φωτογραφία ανήκει στο ndp photo agency
