Το πρώτο πρόγραμμα μετάβασης προς μια κοινωνία των κοινών!
Φανταστείτε µια κοινωνία σε κλίµακα κράτους στην οποία η πρόσβαση στην πληροφορία, τη γνώση και την τεχνική είναι ανοιχτή και ελεύθερη, όπου η παραγωγή, η διανοµή και η κυκλοφορία των εµπορευµάτων συντονίζονται από δίκτυα παραγωγών και καταναλωτών, όπου η «ανάπτυξη» σχεδιάζεται και προκύπτει ως διάδραση πολιτών, κινηµάτων, θεσµών, και πολιτικών φορέων σε ένα παγκόσµιο χωριό των Κοινών (Commons) –µια κοινωνία που στηρίζεται στην πρακτική της ελεύθερης ανταλλαγής γνώσης, η οποία συντηρείται και ενισχύεται από µια καινοτόµα και, κυρίως, ανατρεπτική χρήση των δικαιωµάτων πνευµατικής χρήσης, µια κοινωνία που καθοδηγείται από το θεσµό της κοινότητας και αξιοποιεί το διαδίκτυο µε σκοπό τη διανεµηµένη συνεργασία.
Αυτή η εικόνα από το µέλλον αποτελεί το αντικείµενο ενός διεθνούς ερευνητικού προγράµµατος που ξεκίνησε µε πρωτοβουλία της κυβέρνησης Κορέα στο Εκουαδόρ και συντονίζει τις εργασίες πανεπιστηµίων, ακτιβιστών, κοινωνικών κινηµάτων, θεσµών, φορέων και υπουργείων του Εκουαδόρ µε τη συµβολή ενός παγκόσµιου κινήµατος: όσων επιδιώκουν την ανάπτυξη του τρίτου πόλου που αναπτύσσεται ανάµεσα στο ιδιωτικό και το δηµόσιο και αναφέρεται στην έννοια του Κοινού.
Σκοπός του προγράµµατος είναι ο µετασχηµατισµός του παραγωγικού µοντέλου µέσα από προτάσεις για επεµβάσεις σε επιµέρους τοµείς της οικονοµίας, τις µεταφορές, την ενέργεια, τα δίκτυα παραγωγής και ανταλλαγής τροφίµων, τον πρωτογενή και δευτερογενή τοµέα, τους τοµείς υγείας και περίθαλψης, δοµές στέγασης µε αξιοποίηση άδειων ακινήτων, την αξιοποίηση 3D εκτυπωτών σε τοµείς της βιοµηχανίας και βιοτεχνίας κ.ο.κ., όπως κατατέθηκε στο Εθνικό Σχέδιο για την Καλή Διαβίωση 2013-2017 του Εκουαδόρ (el Plan Nacional para el Buen Vivir). Το σχέδιο στηρίζεται και προϋποθέτει κατ’ αρχάς µια ριζική τοµή στις συνθήκες παραγωγής της γνώσης, τους µηχανισµούς διάχυσης της στην κοινωνία στο σύνολο της ως µια δεξαµενή γνώσης Κοινών, την καινοτοµία, τις επιστηµονικές και τεχνολογικές διεργασίες που στοχεύουν στην απεξάρτηση της οικονοµίας του Εκουαδόρ από πεπερασµένες πηγές πλούτου που αναπτύχθηκαν µε βάση το νεοαποικιακό πρότυπο ανάπτυξης.
Η µέθοδος που χρησιµοποιείται από την οµάδα του FLOK Society Project προσπαθεί να συνδυάσει τις ιθαγενικές παραδόσεις παραγωγής γνώσης από τις κοινότητες µε τις νέες µορφές ψηφιακής συνεργασίες που ορίζονται από την ηθική και κουλτούρα του χάκινγκ. Οι αρχές της αµοιβαιότητας και η οργάνωση της εργασίας στην κοινότητα συντονίζονται µε αυτό που θα µπορούσαµε να ονοµάσουµε Μητέρα Γη (Pachamama) της ψηφιακής γνώσης –τα κοινά δηλαδή της γενικής διάνοιας. Στην πορεία αυτή οργανώνονται εργαστήρια σε περιφέρειες του Εκουαδόρ και σεµινάρια σε δηµόσιους υπαλλήλους ώστε να εξοικειωθούν σε µηχανισµούς συµµετοχικού σχεδιασµού και συλλογικών τρόπων λήψης αποφάσεων.
Οικολογία Ανοιχτού Κώδικα – OSE
Ένας από τους τοµείς στους οποίους το έργο του FLOK στοχεύει είναι η πρωτογενής αγροτική παραγωγή και ο µετασχηµατισµός των αλυσίδων τροφίµων.
Για το σκοπό αυτό σχεδιάστηκε η συσκευή ανοιχτού κώδικα Open Source Ecology – OSE (Οικολογία Ανοιχτού Κώδικα) µε σκοπό την παραγωγή ενός συνόλου από πενήντα βιοµηχανικές µηχανές, το λεγόµενο «Σύνολο Κατασκευής Παγκόσµιου Χωριού» (Global Village Construction Set – GVCS). Η οµάδα σχεδιασµού θεωρεί ότι το σύνολο αυτό µηχανών είναι ικανό να δηµιουργήσει ένα µικρό πολιτισµό σύγχρονου εξοπλισµού από πόρους και πηγές που είναι διαθέσιµες τοπικά. Η ανάπτυξη του εξοπλισµού αυτού γίνεται διανεµηµένα από ένα παγκόσµιο δίκτυο αυτορυθµιζόµενων συλλογικοτήτων ερευνητών, χάκερς και ερασιτεχνών που ανταλάσσουν πληροφορίες σχεδιασµού µέσω του διαδικτύου κατασκευάζοντας πρωτότυπα µηχανών τα οποία δοκιµάζονται στη συνέχεια σε µια φάρµα στο Μισούρι των ΗΠΑ.
Ο κυρίαρχος τρόπος παραγωγής αγροτικών µηχανηµάτων αναπαράγει την οικονοµική εξάρτηση αγροτικών πληθυσµών από εταιρείες κατασκευής και σε αρκετές περιπτώσεις µικροακτήµονες δεν έχουν πρόσβαση σε κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισµού χαµηλού κόστους. Εκκινώντας από τη φιλοσοφία του DIY (Do It Yourself – κάντο µόνος σου), µε έµφαση στις τοπικά διαθέσιµες πρώτες ύλες και στο χαµηλό οικονοµικό κόστος, σχεδιάστηκε αρχικά ένα νέο σχέδιο τρακτέρ, το οποίο διακινήθηκε µέσω διαδικτύου και στο οποίο συνέβαλαν µε τροποποιήσεις και προτάσεις τεχνικοί και ερευνητές από όλο τον κόσµο.
Έτσι γεννήθηκε το 2003 το διεθνές δίκτυο OSE, το οποίο κατέληξε στο σχεδιασµό και την κατασκευή 50 αγροτικών µηχανηµάτων για την ικανοποίηση βασικών αναγκών στην αγροτική παραγωγή –αξιοποιώντας σε σηµαντικό βαθµό τρισδιάστατους εκτυπωτές. Η δοµή της συνεργασίας σε παγκόσµιο επίπεδο έχει πετύχει τη µείωση του κόστους του εξοπλισµού έως και οκτώ φορές σε σύγκριση µε τη συµβατική παραγωγή. Για παράδειγµα το τρακτέρ του δικτύου Οικολογίας Ανοιχτού Κώδικα κοστίζει 5000 δολ., σε αντίθεση µε περίπου 50.000 δολ. στη συµβατική βιοµηχανική παραγωγή.
Το µοντέλο του OSE επεκτείνεται πέρα από το µοντέλο λειτουργίας του: µας προσφέρει µε ένα παράδειγµα για το πώς η αγροτική παραγωγή –και η κατασκευή αγροτικών µηχανηµάτων – µπορεί να µετασχηµατιστεί µε τρόπο όχι µόνο παραγωγικό αλλά και περιβαλλοντικά βιώσιµο.
Για παράδειγµα η κατασκευή εξοπλισµού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας µε τεχνολογίες τύπου OSE αποτελεί επίσης µέρος του συνολικού σχεδίου ανασυγκρότησης του αγροτικού τοµέα. Ο σχεδιασµός θέτει επίσης ως προτεραιτότητα τις αρχές της µακροβιότητας του εξοπλισµού και των εύκολων τρόπων επισκευής από τον τελικό χρήστη καθώς και την εξοικονόµηση ενέργειας και τη δυνατότητα ανακύκλωσης των υλικών.
Στο ίδιο πλαίσιο µπορεί να αναφερθεί και το µοντέλο βιώσιµης αγροτικής παραγωγής µε κοινοτική διαχείριση που εφαρµόζεται από εκατοµµύρια αγρότες στην Ινδία χωρίς τη χρήση φυτοφαρµάκων (περίπτωση Punukula στην επαρχία Andhra Pradesh) και µε δίκτυα ανταλλαγής τεχνογνωσίας και σπόρων στη βάση αγροτικών συνεταιρισµών.
Η νέα αυτή µορφή γεωργίας στηρίζεται στην ίδρυση συνεταιρισµών παραγωγών και καταναλωτών που αναπτύσσουν τις δικές τους τράπεζες σπόρων και ανταλλαγής υλικών ελεύθερης πρόσβασης. Ανταγωνιστικά προς το κυρίαρχο µοντέλο της µονοκαλλιέργειας, των χηµικών φυτοφαρµάκων και αγοράς σπόρων, το µοντέλο οργανικής καλλιέργειας δεν είναι πλέον µόνο περιβαλλοντικά βιώσιµο αλλά και λειτουργικά βιώσιµο για πολύ µεγαλύτερες κλίµακες πληθυσµού από αυτές που έχουµε συνηθίσει σε πολλά µέρη του κόσµου µέχρι σήµερα.
Σκέψεις για Οµότιµη (P2P) Παραγωγική Ανασυγκρότηση
Στο Εκουαδόρ, παρά τις όποιες αντιφάσεις που ενδεχοµένων αναπτύσσονται σε τοµείς όπως στην περίπτωση του νεοεξορυκτισµού, έχει εγκαινιαστεί ένα ιστορικό πρότζεκτ για τη συγκρότηση µιας κοινωνίας οµότιµης παραγωγής γνώσης και αξίας µέσα από την αυτοοργάνωση των δικτύων σε συνεργασία µε το παγκόσµιο χωριό των κινηµάτων.
Ο βασικός στόχος της κυβέρνησης Κορέα, η καταπολέµηση της φτώχιας και η εξασφάλιση συνθηκών καλής διαβίωσης για το σύνολο του πληθυσµού, συνδέεται πλέον µε το µέσο-µακροπρόθεσµο στόχο αλλαγής του παραγωγικού προτύπου, µετασχηµατισµού των κοινωνικών και οικολογικών συνθηκών παραγωγής δίνοντας περιεχόµενο στο σοσιαλισµό του 21ου αιώνα.
Η οµότιµη παραγωγή, η αµοιβαία συνεργασία και ανταλλαγή γνώσης, η καινοτοµία και η δηµιουργικότητα των κοινοτήτων αποτελούν τους λίθους πάνω στους οποίους οικοδοµείται η οικονοµία των αναγκών, η οικονοµία που αναπτύσσεται ανάµεσα στο ιδιωτικό και το δηµόσιο καλώντας µας να αναζητήσουµε νέους δρόµους συλλογικής παραγωγής και αναπαραγωγής µέσα στη βίαιη πραγµατικότητα της καπιταλιστικής κρίσης.
Στην Ελλάδα λειτουργούν ήδη δοµές οµότιµης παραγωγής σε αρκετούς τοµείς της παραγωγής, ανταλλαγής και κυκλοφορίας, ενώ σε ερευνητικό επίπεδο λειτουργούν πολλές οµάδες ερευνητών που αναζητούν νέους δρόµους ανάδυσης των Κοινών ως απάντηση στη µονοµέρεια της αγοράς. Κάθε σχέδιο παραγωγικού µετασχηµατισµού οφείλει να αναζητήσει περιοχές σύγκλισης µε τα παγκόσµια δίκτυα που αγωνίζονται διεθνώς σε αυτό τον τοµέα.
Δεν έχουµε παρά να µιλήσουµε τη γλώσσα τους, τη γλώσσα των Κοινών.
Περισσότερες πληροφορίες:
1. Κεντρική σελίδα του FLOK Society Project εδώ: https://en.wiki.floksociety.org/w/Main_Page
2. Προτάσεις Προγράµµατος Μετάβασης εδώ: https://en.wiki.floksociety.org/w/Transition_Proposals_Towards_a_Commons-Oriented_Economy_and_Society
3. Το ερευνητικό εργαστήριο στα Ιωάννινα που αποτελεί κέντρο αντίστοιχων ερευνών οµότιµης παραγωγής: https://p2plab.gr/el/
4. Οµάδα κατασκευής ανεµογεννητριών και εγκαταστάσεων ΑΠΕ από φθηνά υλικά εδώ: https://bit.ly/1cdpm1h
πηγή
