Κρίσιμη παρέμβαση για την αγροβιοποικιλότητα από ΜΚΟ, εκπρόσωπους αγροτών και βελτιωτών στο πλαίσιο της νέας μεταρρύθμισης για το Φυτικό Πολλαπλασιαστικό Υλικό.
Καθώς οι διαπραγματεύσεις για τον νέο Κανονισμό της Ε.Ε. σχετικά με την παραγωγή και εμπορία Φυτικού Πολλαπλασιαστικού Υλικού (ΦΠΥ) φτάνουν στο τελικό στάδιο στο Συμβούλιο Υπουργών, μια συμμαχία ΜΚΟ, αγροτικών οργανώσεων και βελτιωτών απευθύνει επείγουσα έκκληση στους Υπουργούς Γεωργίας των Κρατών Μελών να λάβουν αποφασιστική δράση για την προστασία και ενίσχυση της αγροβιοποικιλότητας.
Περισσότερες από 200 οργανώσεις, μεταξύ αυτών και ελληνικές, χαιρετίζουν επιμέρους θετικές διατάξεις, ωστόσο τονίζουν ότι απαιτούνται πιο ουσιαστικές αλλαγές ώστε να διασφαλιστεί η διαφοροποίηση της αγοράς σπόρων, η εφαρμογή των δικαιωμάτων των αγροτών στους σπόρους, και η πρόσβαση σε ποικιλίες προσαρμοσμένες στις πραγματικές γεωργικές ανάγκες και στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες.
Η σημασία της αγροβιοποικιλότητας
Η ποικιλομορφία σπόρων και φυτικού υλικού είναι θεμελιώδης για υγιή οικοσυστήματα, ανθεκτικά αγροδιατροφικά συστήματα και ποιοτική διατροφή. Εξασφαλίζει ότι οι καλλιέργειες μπορούν να προσαρμόζονται στις τοπικές και μεταβαλλόμενες συνθήκες, να αντέχουν σε παράσιτα και ασθένειες και να στηρίζουν την παραγωγή ποικίλων, θρεπτικών τροφίμων. Η ενίσχυση αυτής της βιοποικιλότητας αποτελεί καίρια πολιτική επιλογή για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, προσφέροντας στους αγρότες τους απαραίτητους γενετικούς πόρους ώστε να ανταποκρίνονται στην αυξανόμενη κλιματική αβεβαιότητα.
Παρά τη σημασία της, η αγροβιοποικιλότητα συρρικνώθηκε δραματικά τον τελευταίο αιώνα, με το 75% των καλλιεργούμενων ποικιλιών να έχει χαθεί, ενώ η παγκόσμια διατροφή στηρίζεται πλέον σε λίγα μόνο είδη. Η τάση αυτή ενισχύθηκε από την υπερβολική έμφαση στην ομοιομορφία και τη συγκέντρωση της αγοράς σπόρων σε λίγες μεγάλες εταιρείες.
Οι οργανώσεις τονίζουν ότι η νέα νομοθεσία πρέπει να αναστρέψει αυτή την πορεία, δημιουργώντας χώρο για αγρότες, μικρούς και μεσαίους βελτιωτές, και παραγωγούς σπόρων που συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη διατήρηση, δυναμική διαχείριση και την ανάπτυξη της αγροβιοποικιλότητας
Βασικές προτάσεις προς τους Υπουργούς των Κρατών Μελών της Ε.Ε.
Οι υπογράφουσες οργανώσεις καλούν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ενσωματώσουν έξι κρίσιμες αλλαγές στον νέο Κανονισμό ΦΠΥ.
1. Εξαίρεση των δραστηριοτήτων διατήρησης και δυναμικής διαχείρισης από το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού
Οι ανταλλαγές ΦΠΥ στο πλαίσιο βελτίωσης ή διατήρησης δεν αποτελούν εμπορική δραστηριότητα και δεν πρέπει να υπόκεινται στους κανόνες της αγοράς.
2. Διασφάλιση των δικαιωμάτων των αγροτών στους δικούς τους σπόρους
Οι αγρότες πρέπει να μπορούν να διατηρούν, να χρησιμοποιούν και ν’ ανταλλάσσουν σπόρους χωρίς περιττά διοικητικά ή φυτοϋγειονομικά εμπόδια, όπως αναγνωρίζεται ήδη από το Διεθνές Δίκαιο (ITPGRFA, UNDROP, CBD).
3. Διευκόλυνση της καταχώρισης ποικιλιών διατήρησης χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς
Η καταχώριση πρέπει να είναι απλή και δωρεάν, ενώ οι ποικιλίες διατήρησης δεν πρέπει να είναι υβρίδια, ΓΤΟ ή με Νέες Γονιδιωματικές Τεχνικές ή να υπόκεινται σε πνευματικά δικαιώματα.
4. Δοκιμές VSCU υπό βιολογικές συνθήκες ή συνθήκες χαμηλών εισροών
Για να αξιολογείται πραγματικά η βιωσιμότητα των ποικιλιών, οι δοκιμές πρέπει να πραγματοποιούνται στις συνθήκες στις οποίες θα καλλιεργηθούν.
5. Μείωση του διοικητικού φόρτου για τις νανοεπιχειρήσεις
Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, που χαρακτηρίζονται από κύκλο εργασιών μικρότερο των 100.000 ευρώ, διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη διάθεση σπόρων προσαρμοσμένων στις τοπικές ανάγκες στους αγρότες και τους κηπουρούς. Η επιβάρυνσή τους με νέες απαιτήσεις απειλεί τη συνέχιση της δραστηριότητάς τους.
6. Διαφάνεια στις μεθόδους βελτίωσης και στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας
Η διαφάνεια, δηλαδή η επισήμανση (ετικέτα) και η δημιουργία δημόσιων και υποχρεωτικών βάσεων δεδομένων σχετικά με τις μεθόδους βελτίωσης και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που καλύπτουν το εμπορευόμενο ΦΠΥ είναι απαραίτητη για δίκαιη πρόσβαση και ενημερωμένη επιλογή.
Οι οργανώσεις επισημαίνουν ότι η ένταση της κλιματικής κρίσης και η συνεχιζόμενη απώλεια γενετικής ποικιλότητας καθιστούν επιτακτική την υιοθέτηση ενός κανονιστικού πλαισίου που θα ενισχύει —και όχι θα περιορίζει— το έργο όσων εργάζονται για την προστασία και τη δυναμική διαχείριση και ανάπτυξη της αγροβιοποικιλότητας.
