Συλλογικό έργο: “Γη, ένας μικρός και εύθραυστος πλανήτης.” Kριτική του Θανάση Αντωνίου

Συλλογικό έργο: “Γη, ένας μικρός και εύθραυστος πλανήτης.” Kριτική του Θανάση Αντωνίου diastixo.gr

Το παρόν έργο, ένα πλήρες εγχειρίδιο για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη μας, κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1997 και περιείχε κείμενα που είχαν γραφτεί την περίοδο 1990-1996, απευθυνόταν δε κυρίως σε φοιτητές παιδαγωγικών σχολών που καλούνταν στη συνέχεια να διδάξουν μαθήματα περιβαλλοντικής προστασίας σε μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Ήταν μια εποχή που τα περιβαλλοντικά ζητήματα, αν και όχι στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, αποκτούσαν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία διεθνώς, απλώς η ελληνική ευμάρεια του άκρατου καταναλωτισμού και του υπερδανεισμού –ψευδής, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων– δεν επέτρεπε να δούμε καθαρά την καταιγίδα που ερχόταν (και) στον περιβαλλοντικό τομέα.

Πρόσφατα ο Αλέξανδρος Γεωργόπουλος, καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής κι Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συγγραφέας του ιστορικού εκείνου έργου, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά την πρώτη έκδοσή του, ενεργός στο οικολογικό κίνημα και ακόμα προβληματισμένος για τη σχέση μας με το περιβάλλον, ανήσυχος για τη συνεχή υποβάθμισή του αλλά πιο έτοιμος για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, κάλεσε άλλους τέσσερις συναδέλφους του, οι οποίοι ξανάγραψαν και επικαιροποίησαν τα κεφάλαια του πρώτου έργου, προσθέτοντας τη συσσωρευμένη γνώση της τελευταίας 20ετίας.

ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Το παρόν ογκώδες έργο υπογράφουν, λοιπόν, πέντε Έλληνες επιστήμονες, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και μέλη εδώ και δεκαετίες περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών και οικολογικών οργανώσεων. Γνώστες των επιστημονικών δεδομένων κι ακούραστοι παρατηρητές των εξελίξεων σε όλα τα οικοσυστήματα του πλανήτη, οι συγγραφείς παραμένουν όλοι τους ταγμένοι στην προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στους νέους και την υπεράσπιση της πολιτικής οικολογίας.

Αυτή η έντονα «πολιτική» στάση τους αντικατοπτρίζεται και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τα μεγάλα κι ακανθώδη ζητήματα, τα οποία ορισμένες φορές στο παρελθόν χώρισαν αντί να ενώσουν τους συνηγόρους τους περιβάλλοντος, όπως η χρήση της πυρηνικής ενέργειας, οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί κ.ά.

Το αποτέλεσμα είναι ένα εντυπωσιακό σε εύρος θεματολογίας σύγγραμμα, ένα ανθολόγιο της πληθώρας των ζητημάτων που απασχολούν το οικολογικό κίνημα αλλά και την επιστημονική κοινότητα, ένας τόμος στον οποίο περιέχονται σχεδόν όλα όσα θα πρέπει να μελετήσει κάποιος που ενδιαφέρεται για τον υπέροχο πλανήτη μας, δοσμένα με εξαιρετικά εύληπτο τρόπο και με διακριτική χρήση οικονομικών και στατιστικών στοιχείων, διαγραμμάτων και πινάκων αναφοράς.

Το αποτέλεσμα είναι ένα εντυπωσιακό σε εύρος θεματολογίας σύγγραμμα, ένα ανθολόγιο της πληθώρας των ζητημάτων που απασχολούν το οικολογικό κίνημα αλλά και την επιστημονική κοινότητα, ένας τόμος στον οποίο περιέχονται σχεδόν όλα όσα θα πρέπει να μελετήσει κάποιος που ενδιαφέρεται για τον υπέροχο πλανήτη μας, δοσμένα με εξαιρετικά εύληπτο τρόπο και με διακριτική χρήση οικονομικών και στατιστικών στοιχείων, διαγραμμάτων και πινάκων αναφοράς. Ό,τι πρέπει, δηλαδή, για μια ασφαλή και δελεαστική είσοδο του αναγνώστη στον κόσμο της μελέτης του περιβάλλοντος.

Η εισαγωγή στο έργο είναι ένα εξαίρετο δοκίμιο, ένα σημαντικό θεωρητικό κείμενο το οποίο ανακεφαλαιώνει τους προβληματισμούς της ανθρωπότητας για τα μείζονα ζητήματα σχετικά με το περιβάλλον και τη σχέση μας με τη φύση και τη ζωή. Όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, ξεκινάει με το περιβόητο βιβλίο Τα όρια της ανάπτυξης (The Limits to Growth), το οποίο το 1972 παρουσίασε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που παραγγέλθηκε από την περίφημη «Λέσχη της Ρώμης» – ένωση επιχειρηματιών, πολιτικών κι επιστημόνων που ανησυχούσαν για το μέλλον του πλανήτη, την παραγωγή τροφής, τον υπερπληθυσμό κ.ά.

Ο Αλ. Γεωργόπουλος αναλύει τη σύγκρουση ανθρώπου-φύσης, εξηγεί ακρογωνιαίους για την επιστημονική ανάλυση όρους, όπως η φέρουσα ικανότητα των υπαρχόντων οικοσυστημάτων, και επισημαίνει τη μη αναστρεψιμότητα ορισμένων περιβαλλοντικών αλλαγών. Στην εισαγωγή του καταπιάνεται επίσης με ορισμένα από τα κορυφαία θέματα της οικολογικής ατζέντας των τελευταίων δεκαετιών, όπως η ολιστικότητα, η οικοδόμηση μιας νέας ηθικής για το περιβάλλον, η επίδραση του χρέους στις χώρες του Τρίτου Κόσμου κ.ά., για να καταλήξει στην άποψη ότι τα μικρά βήματα προόδου που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια επιτρέπουν στην ανθρωπότητα και τους επιστήμονές της συγκρατημένη αισιοδοξία.

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ

Το έργο χωρίζεται σε πέντε μέρη και καθένα απ’ αυτά σε επιμέρους κεφάλαια, ενώ ιδιαίτερη σημασία αποδίδουν οι συγγραφείς σε θέματα που συνήθως δεν θίγονται παρά ακροθιγώς σε ανάλογα έργα, όπως ο υπερπληθυσμός, η παραγωγή της τροφής σε παγκόσμιο επίπεδο και οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, για τα οποία μας προσφέρουν εκτενείς αναλύσεις με όλη τη σύγχρονη γνώση και ειδησεογραφία.

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε δεκάδες ιστορίες οι οποίες, αν και λίγο ως πολύ γνωστές στο κοινό που παρακολουθεί τα περιβαλλοντικά ζητήματα, τακτοποιημένες εδώ σε κεφάλαια και συνδεδεμένες αρμονικά μεταξύ τους, συγκροτούν ένα εντυπωσιακό σύνολο γνώσης τόσο για τον μυημένο όσο και για τον απλώς ενδιαφερόμενο αναγνώστη.

Έτσι, έχετε την ευκαιρία να διαβάσετε για το δολοφονικό φυτοφάρμακο Agent Orange, που χρησιμοποιήθηκε στον πόλεμο του Βιετνάμ αλλά συνέχιζε να «σκοτώνει» για δεκαετίες, για τη σπουδαία σύμβαση Ramsar, η οποία από το 1971 που υιοθετήθηκε ρυθμίζει την προστασία των υγροτόπων σε πάνω από 155 χώρες που την έχουν πλέον υπογράψει κι είναι η αιτία που δεν έχουμε ρίξει μπετόν σε κάθε ρεματιά της Ελλάδας, για το τι συνέβη στην ασιατική λίμνη Αράλη, θα διαβάσετε ένα περιεκτικό κεφάλαιο για τη ραδιενέργεια και τη συνολική συζήτηση σχετικά με τη χρήση της για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως επίσης και την υπόθεση του γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού StarLink, η καλλιέργεια του οποίου διακόπηκε αιφνιδιαστικά (αλλά δικαιολογημένα) το 2001.

Μπορείτε, επίσης, να φρεσκάρετε τις γνώσεις σας και να οπλιστείτε με επιχειρήματα για μια σειρά ζητημάτων όπως η τρύπα του όζοντος, αλλά και να διαβάσετε το πώς επηρέασε η οικονομική κρίση την εμπορευματοποίηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μέσω του εμπορίου ρύπων, που έχει εξελιχθεί σε ένα νέο είδος παγκόσμιου «χρηματιστηρίου».

Επιπλέον, μπορείτε να κατανοήσετε π.χ. το γιατί οι ελληνικές περιβαλλοντικές οργανώσεις αντιτίθενται στο φαραωνικό έργο της εκτροπής του Αχελώου που «τρομάζει» ακόμα κι αν παραμένει στα σχέδια επί χάρτου, ενώ θα πάρετε και σημαντικές γνώσεις για να μπορέσετε στη συνέχεια να βρείτε το ποιος έχει δίκιο στην ανάστατη τον τελευταίο καιρό Χαλκιδική – οι εργαζόμενοι στα ορυχεία της πολυεθνικής, που παλεύουν για τη δουλειά τους, ή οι κάτοικοι του νομού, που μάχονται για τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους.

Γη, ένας μικρός και εύθραυστος πλανήτης

Αλέξανδρος Γεωργόπουλος, Κώστας Νικολάου, Αναστασία Δημητρίου, Κώστας Γαβριλάκης, Γιώργος Μπλιώνης

Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός

736 σελ.

Τιμή € 43,00