ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | Ανώριμη η ελληνική κοινωνία απέναντι στην ετερότητα…

H εικαστικός Έλενα Σταματογιάννη στο enallaktikos.gr και στον Γιώργο Ιγνατίου

Η αιτία που ασχολείσθε με τα εικαστικά ποια είναι;    

Είναι  ανάγκη, είναι  πηγή  ζωής είναι  βουτιά  σ ’άγνωστο  εκ  πρώτης  όψεως  ωκεανό, αλλά  μετάβαση  σ ’ένα  κόσμο  ονειρικά  υπαρκτό  εκεί  που  ανοίγουν  όλες  οι  αισθήσεις  στο  μεγαλείο  τους  με  συναισθήματα  ατόφια  προσβάσιμα  και  μη  προσβάσιμα  αλλά  πραγματικά, ορατά. Ενώ τα συνειδητοποιείς και τα αποδέχεσαι  ,σε  γεμίζουν  τόση  μεγαλοπρέπεια  ώστε  όταν  αναδυθείς  είσαι  έτοιμος  να  τα  δώσεις,  να  τα προσφέρεις  απλόχερα,  να  τα επικοινωνήσεις.  Αφορά  όλους  μας.    Αυτό  για  μένα  είναι  η  αρχή  της  Τέχνης.

Πόσο εύκολος είναι ο δρόμος των εικαστικών για ένα νέο άνθρωπο;

Ο  δρόμος  αυτός  είναι  απλός,  καθαρός, ήρεμος  αλλά  σίγουρα  έχει  εμπόδια  που  εμφανίζονται  ξαφνικά  μπροστά  σου , αιφνίδια,  από  κάθε  μεριά,  δυσκολίες ,  ανυπέρβλητες  πολλές  φορές  που  προσπαθούν  να  σε  αφήσουν    πίσω,  να  σε  σταματήσουν  ,να  σε  απογοητεύσουν.  Όπως  οι  καιρικές  συνθήκες  σε  μια  έρημο,  σε  μια  θάλασσα,  σ’  ένα  βουνό  δε  ξέρεις  τίποτε,  περίπου  μέχρι  να  έρθεις  αντιμέτωπος  για  να  το  προσπεράσεις  ή    απλά  κάνεις  πίσω. Αν  θέλεις  να  προχωρήσεις  χρειάζεται  προετοιμασία, τόλμη  και  πίστη  αυτός  είναι  ο  οδηγός  και  ακολουθείς. Όταν  κατακτήσεις  τις  φοβίες  σου  και  αφεθείς  σίγουρα  είναι  ο  πιο  σημαντικός  δρόμος.

Ως εικαστικός ασχολείσθε με την ετερότητα, πώς την αντιλαμβάνεσθε;

Η  Ετερότητα  ή  διαφορετικότητα  είτε  φυσικά  είτε  συμπεριφορά  είναι  αναπόφευκτη ,αυτή  η  ανησυχία  γεννήθηκε  από  πολύ  νωρίς  δε  καταλάβαινα  το  βάρος  της  μοναδικότητας  της  για  πολλά  χρόνια, αισθανόμουν  απλά  το  περιθώριο  επειδή  αντιλαμβάνομαι  πολύ  διαφορετικά  τα  πράγματα. Έτσι  αποφάσισα  να  ανακαλύψω  τι  είναι  αυτή  αρχικά  η  αίσθηση  οπότε  άρχισα  να  διερευνώ  ποια  είμαι τι  είμαι  και  κυρίως  το  τι  σημαίνει  η  θηλυκότητα  ως  το  Άλλο. Υπάρχει  το  μαύρο  επειδή  υπάρχει  το  άσπρο  και  αντίστροφα, υπάρχει  το  αρσενικό  επειδή  υπάρχει  το  θηλυκό ,υπάρχει  η  μητέρα  γιατί  υπάρχει  το  παιδί, το  παιδί  γιατί  υπάρχει  η  μητέρα, εγώ  γιατί  απέναντι  μου  κάτι  άλλο. Είναι  πολύ  παράξενη  εμπειρία  για  ένα  άτομο  που  βιώνει  τον  εαυτό  του  ως  υποκείμενο, αυτονομία, υπερβατικότητα, απόλυτο  ον  να  ανακαλύπτει  μέσα  του  την  κατωτερότητα  του  ως  δεδομένη. Είναι  πολύ  παράξενη  εμπειρία  για  αυτόν  που  παρουσιάζεται  ως  ένας  να  αποκαλύπτεται  στον  ίδιο  του  τον  εαυτό  ως  ετερότητα. Αυτό  με  οδήγησε  στην  αναζήτηση  της  θηλυκότητας  ως  άλλο  σε  σχέση  με  το  αρσενικό, το  φύλο ,η  δυαδικότητα, η  σεξουαλικότητα, σώμα-χώρος, δέρμα-φυσικά  όρια, τόσο  σε  προσωπικά  βιώματα  όσο  και  πιο  ανοικτά  κοινωνία-γυναίκα. Επίσης  στο  μυθολογικό  αφήγημα  της αποκαλυπτικής  αναμέτρησης  του  Οιδίποδα  με  την  ετερότητα  Σφίγγα  η  συνάντηση  του  αναλυόμενου  με  το  ασυνείδητο  του  δεν  είναι  παρά  η  συνάντηση  με  το  λόγο  του  Άλλου .Ο  Οιδίπους  ανταποκρίνεται  στο  ερώτημα  που  θέτει  η  επικίνδυνη  ετερότητα  το  ίδιο  το  ασυνείδητο  και  ο  Λακάν  γράφει  ‘Το  ασυνείδητο  είναι  αυτό  το  άγνωστο  στον  εαυτό  υποκείμενο  που  παρανοείται  και  παραγνωρίζεται  από  το  ΄ΈΓΩ΄΄’.

Ποιες οι δράσεις σας για την ετερότητα;

Το  ότι  όλο  αυτό  και  πολύ  ακόμη  το  δουλεύω  στη  τέχνη  μου, τα  δείχνω  και  το  επικοινωνώ  είναι  σημαντική  δράση, του  δίνω  το  χώρο  του, την  υπόσταση  του, τη  ροή  του  τη  δράση  του.

Είναι ώριμη η ελληνική κοινωνία απέναντι στην ετερότητα και πώς την αντιμετωπίζει κατά τη γνώμη σας ;

Η  Ετερότητα  ταυτοποιεί  τις  περισσότερες  φορές  και  τους  ανθρώπους  με  ψυχικές  ιδιαιτερότητες ,αν-ισορροπίες, τραυματισμένες  ψυχές  όπου  εκεί  είναι  σκληρό  κραυγαλέο  και  περιθωριοποιημένο  δρα  η  έννοια  του  ταμπού  δηλαδή  την  αδιαφοροποίητη  και  αμφίσημη  σχέση μεταξύ  ιερού  και  μιαρού. Δυστυχώς  η  ελληνική  κοινωνία  είναι  ανώριμη  απέναντι  στην  ετερότητα  σε  όλα  τα  επίπεδα, λείπουν  οι  υποδομές , η  παιδεία ,η  έλλειψη αισθητικής  και  η  έλλειψη  ευαισθησίας , συναίσθησης, γιατί  από  πολύ  νωρίς απορρίπτουν  τη  τέχνη  θεωρώντας  ότι  είναι  είδος  πολυτελείας  και  όχι  πραγματική  ανάγκη  έκφρασης.

Η Τέχνη διαδραματίζει έναν ξεχωριστό ρόλο στην καμπή που ζει η ελληνική κοινωνία; Αν ναι, ποιος είναι αυτός;

Όλες  οι  μορφές  τέχνης, ο  πολιτισμός, η  φιλοσοφία  έχουν  μητέρα  και  λέγεται  Ελλάδα,όλα  έχουν  ξεκινήσει  από  εδώ  και  οι  καλλιτέχνες  έχουν  υποχρέωση  αυτή  την  ευλογία  που  τους  δόθηκε  να  την  συνεχίσουν,είναι  αποστολή,καθήκον. Εννοείται  πως  σ’αυτή  τη  δύσκολη  καμπή  που  ζει  η  Ελληνική  κοινωνία  η  Τέχνη  διαδραματίζει  ένα  ξεχωριστό  ρόλο  και  μέσα  σ’αυτές  τις  συνθήκες  θα  αναγεννηθούν  οι  αξίες  και  η  διαφορετικότητα  μέσω  της  Τέχνης  καθώς  και  μηνύματα  γιατί  τα  πράγματα  δεν  είναι  έτσι  όπως  μας  τα  παρουσιάσουν  και  θέλουν  τον  ευνουχισμό  της  Ελλάδας,αλλά  είναι  πολύ  πιο  σημαντικά  πιο  πνευματικά  που  μόνο  η  Τέχνη  μπορεί  να  τα  ανατείλει  ξανά  καθαρά,να  τα  θίξει  και  να  έρθει  ενάντια  στον  εχθρό  που  θέλει  να  τα  αφανίσει.

Είναι εκπαιδευμένη η ελληνική κοινωνία να αφουγκραστεί τα μηνύματα που δίνουν οι εικαστικοί μέσα από τα έργα τους ή αυτά αφορούν ένα συγκεκριμένο κοινό και μόνο;

Πιστεύω  πως  είναι  έτοιμη  κατά  κάποιο  τρόπο ,έχουν  ανάγκη  να  πιαστούν  από  κάπου  για  να  ανασυγκροτηθούν  όλοι  και  μεμονωμένα  οι  άνθρωποι. Γιατί  ήρθαν  αντιμέτωποι  ενδόμυχα  με  τα  ιδανικά  τους  και  τις  αξίες  τους ,απειλήθηκαν  να  τα  χάσουν  άρα  τα  σύμβολα  μας  και  ο  πολιτισμός  μας  τους  ενθάρρυνε  τους  έδωσε  δύναμη  και  θάρρος  οπότε  σίγουρα  αν  όχι  όλη η  κοινωνία  αλλά  αρκετό  κοινό  είναι  έτοιμο  να  αφουγκραστεί  και  να  αφυπνιστεί

Ο Πολιτισμός μπορεί να δώσει απαντήσεις σε όσα χωρίζουν τους ανθρώπους; Γιατί δεν λειτουργεί καταλυτικά;

Όπως  είπα  ο  πολιτισμός  έχει  μητέρα  την  Ελλάδα  και  αυτό  το  γνωρίζουν  όλοι  παγκοσμίως και  μάλιστα τους  αρέσει  πολύ  αλλά  ταυτόχρονα  θέλουν  να  το  κατασπαράξουν ,είναι  ανθρώπινη  αδυναμία. Ο  Wassily  Kandinsky  λέει  ότι    η  Τέχνη  αυτή  που  δε  κρύβει  μέσα  της  κανένα  μελλοντικό  δυναμικό, που  είναι  επομένως  μόνο  παιδί  της  εποχής  και  δε  πρόκειται  ποτέ  να  αναπτυχθεί  σε  μητέρα  του  μέλλοντος  είναι  μια  τέχνη  ευνουχισμένη. Είναι  σύντομης  χρονικής  διάρκειας  και  πεθαίνει  ηθικά  τη  στιγμή  εκείνη  που  μεταβάλλει  η  ατμόσφαιρα  από  την    οποία  έχει  διαμορφωθεί. Άρα  η  τέχνη  μέσα  από  την  πνευματικότητα  της  και  ως  μητέρα  μπορεί  να  απαντήσει  σε  όσα  χωρίζουν  και  να  ενώσει  τα  παιδιά  της. Όμως  για  να  γίνει  αυτό  χρειάζεται  πνευματικότητα, καλλιέργεια, αξίες  και  δεν  είναι  όλοι  έτοιμοι  για  αυτό  γιατί  υπάρχουν  πάντα  δυο  τινά  το  καλό  και  το  κακό, αρκεί  να  τα  δεχτούν  και  τα  δυο  ως  έννοιες  και  πραγματικότητες. 

Η Έλενα Σταματογιάννη  γεννήθηκε  στην Χαλκίδα, ζει και εργάζεται στην Αθήνα, είναι απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.Έχει λάβει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις Αθήνα,Θεσσαλονίκη και στη Biennale Μυκόνου 2015. Το έργο της επικεντρώνεται σε εγκαταστάσεις, video art, performance και κατασκευάζει μαλακά γλυπτά από ύφασμα. Συνδιαλέγεται και αγγίζει τις έννοιες της διαδικότητας και του διμορφισμού, καθώς όρια, φύλο, χώρος, κίνηση.