Ο Erikson διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι σε κάθε στάδιο βιώνουν μια σύγκρουση που αποτελεί μια κρίσιμη καμπή στην ανάπτυξη του (ψυχολογική κρίση).
Κατά την άποψη Erikson, αυτές οι συγκρούσεις είναι κεντροθετημένες είτε στην ανάπτυξη μιας ψυχολογικής ποιότητας είτε στην αποτυχία να αναπτυχθεί αυτή η ποιότητα.
Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, η δυνατότητα για την προσωπική ανάπτυξη ή για την αποτυχία, είναι το ίδιο υψηλή.
Βασική εμπιστοσύνη ή Δυσπιστία (από την γέννηση του έως το 2ο έτος):
Το βρέφος βρίσκεται σε πλήρη εξάρτηση από τα πρόσωπα του άμεσου περιβάλλοντός του. Αν το βρέφος νιώθει ότι οι ανάγκες του ικανοποιούνται μόλις προκύψουν, δηλαδή οι γονείς του και το άμεσο περιβάλλον του εξασφαλίζουν άφθονη αγάπη και περιποίηση αναπτύσσει το συναίσθημα της βασικής εμπιστοσύνης, της ασφάλειας και της αισιοδοξίας. Αν όμως νιώθει ότι το περιβάλλον του το παραμελεί, αναπτύσσει το συναίσθημα της δυσπιστίας προς τους άλλους, της καχυποψίας και της ανασφάλειας. Έτσι, όταν καλύπτονται οι συναισθηματικές και σωματικές ανάγκες σε αυτό το στάδιο, το παιδί βιώνει συναισθήματα καλοσύνης, πίστης στον εαυτό του και τους άλλους και αισιοδοξία, όταν όμως υπάρχει δυσλειτουργία σε αυτό το στάδιο βιώνονται αισθήματα απαισιοδοξίας, δυσπιστίας απέναντι στον εαυτό και τους άλλους.
Αυτονομία ή Αμφιβολία (2ο έως 4ο έτος):
Το παιδί αρχίζει να κατακτά την ικανότητα για συντονισμένη σωματική κίνηση και διανοητική λειτουργία. Αν το παιδί εισπράττει από τους γονείς του και το οικείο περιβάλλον να του αναγνωρίζουν την ανάγκη να ενεργεί με το δικό του τρόπο και με το δικό του ρυθμό αναπτύσσει το συναίσθημα ότι ασκεί έλεγχο πάνω στον εαυτό του και το περιβάλλον, έτσι αποκτά αυτονομία. Από την άλλη, αν το παιδί νιώθει ότι του δείχνουν υπερπροστατευτική διάθεση και δεν το αφήνουν να αυτενεργεί, αναπτύσσει το συναίσθημα της ντροπής και της αμφιβολίας. Έτσι, το παιδί εκδηλώνει τη βούλησή του, αναπτύσσει τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων και αποκτά αυτοέλεγχο, αν όχι τότε το παιδί έχει άκαμπτη ακραία συνείδηση, αμφισβήτηση και άκαμπτη ενσυνείδητη ντροπή.
Πρωτοβουλία ή Ενοχή (4ο έως 6ο έτος):
Κατά την περίοδο αυτή οι κινητικές δραστηριότητες και οι διανοητικές πράξεις του παιδιού αποτελούν προϊόντα της ενεργητικής πρωτοβουλίας του ίδιου του παιδιού. Αν το περιβάλλον αποδέχεται χωρίς επικρίσεις αυτές τις πρωτοβουλίες του παιδιού και επιπλέον το ενθαρρύνουν να ενισχύσει την αυτόβουλη εξερεύνηση του περιβάλλοντος το παιδί αναπτύσσει το συναίσθημα της πρωτοβουλίας. Αντίθετα, αν το παιδί νιώθει ότι οι γονείς είναι επικριτικοί με αυτές του τις πρωτοβουλίες τότε αναπτύσσει το συναίσθημα της ενοχής. Η επιτυχία μετάβασης από αυτό το στάδιο στο επόμενο σημαίνει συναισθήματα ευχαρίστησης από τις επιτυχίες, δραστηριότητα, προσανατολισμός και σκοπός.
Παραγωγικότητα ή Ανεπάρκεια (6ο έως 12ο έτος):
Κατά την περίοδο αυτή το παιδί εισέρχεται στο σχολικό χώρο όπου πρέπει να αποκτήσει σχολικές γνώσεις και ικανότητες, να εξοικειωθεί στο πνεύμα της συνεργασίας και της ομαδικότητας. Αν το περιβάλλον του, οικογενειακό και σχολικό, ενθαρρύνει το ενδιαφέρον του παιδιού να γνωρίσει τον κόσμο γύρω του θα αναπτυχθεί το συναίσθημα της εργατικότητας και της φιλοπονίας. Αντίθετα, αν το περιβάλλον ενοχοποιήσει αυτές τις προσπάθειες και θεωρήσει ότι οι προσπάθειες του παιδιού δε γίνονται με τον κατάλληλο τρόπο τότε το παιδί θα εισπράξει απόρριψη, θα βιώσει τα συναισθήματα της ανεπάρκειας και της κατωτερότητας, οπότε θα πάψει και να προσπαθεί. Οπότε, σε αυτή τη φάση το παιδί χρειάζεται να ενισχυθεί από το περιβάλλον του να αναπτύξει την ικανότητα αφοσίωσης σε παραγωγική εργασία και να επιδιώκει την εμπειρία της χαρά της δημιουργίας, αν δεν ενισχυθεί σε αυτή την προσπάθεια τότε θα βιώσει αισθήματα ανεπάρκειας, αδυναμίας ολοκλήρωσης κάποιου έργου και επομένως ματαιότητα για εκ νέου προσπάθεια.
Ταυτότητα ή Σύγχυση ρόλων (12ο έως 18ο έτος):
Στη φάση αυτή το άτομο έχει κατακτήσει την αφαιρετική σκέψη και μπορεί να διαμορφώνει θεωρίες και φιλοσοφικά συστήματα που συνενώνουν σε ένα αρμονικό σύνολο αντιθετικές πτυχές της κοινωνικής συμβίωσης, Μπορεί μέσα από αυτή τη διαδικασία να συνθέσει ένα πρότυπο ιδεώδους κοινωνίας. Αν ο έφηβος μπορέσει να συνενώσει σε ένα ενιαίο σύνολο όλες τις προηγούμενες εμπειρίες του και να δώσει την προοπτική της συνέχειας θα αποκτήσει μια ικανοποιητική ταυτότητα. Βρίσκεται σε μια συνεχή αναζήτηση, για το ποιος είναι, από πού έρχεται, τι στόχους έχει. Φαίνεται ότι υπάρχει έντονη ανάγκη για κάποιες σταθερές αξίες ή πρακτικές συμβουλές και σταθερά και ξεκάθαρα όρια, στην περίπτωση που το άτομο στο σημείο αυτό αποπροσανατολιστεί(τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, μέχρι ποια ώρα πρέπει να είναι έξω το βράδυ, πότε πρέπει να αρχίσει την σεξουαλική του ζωή, κ.α.), καταλαμβάνεται από κρίση ταυτότητας και κρίση ρόλων. Όταν το άτομο διαχειριστεί τις εσωτερικές του συγκρούσεις αποκτά αυτοπεποίθηση για την εσωτερική του ομοιομορφία και φανερώνει ενδείξεις καλής σταδιοδρομίας. Στην αντίθετη περίπτωση υπάρχει δυσκολία ανάληψης ρόλων, έλλειψη προτύπων και αίσθηση ευτέλειας.
Οικειότητα ή Απομόνωση (18ο έως και 24ο έτος, πρώιμη ενήλικη ζωή):
Στη φάση αυτή, το άτομο διανύει μια παραγωγική περίοδο, όπου δημιουργεί το δικό του σύστημα αξιών και προσπαθεί να σταθεροποιηθεί τόσο στην προσωπική- φιλική ζωή όσο και στην επαγγελματική ζωή του. Το σημαντικό σημείο στη φάση αυτή είναι να κατορθώσει να προσφέρει αγάπη αλλά και να δέχεται τη στοργή και την αγάπη που του προσφέρουν.. Τα θετικά αποτελέσματα της υγιούς εμπειρίας αυτού του σταδίου είναι η αμοιβαιότητα, το μοίρασμα, ο επαγγελματικός προορισμός, σε διαφορετική περίπτωση έχουμε επιφανειακές σχέσεις, απομόνωση.
Πανανθρώπινο ενδιαφέρον ή Αυτοαπορρόφηση (ενήλικη ζωή):
Στο στάδιο αυτό το άτομο αφού έχει κατακτήσει μια αποτελεσματική προσαρμογή στο οικογενειακό και το επαγγελματικό επίπεδο στρέφει το ενδιαφέρον του για άτομα πέρα από το άμεσο οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον και τείνει να εργάζεται για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Η μη υγιής διέλευση από αυτό το στάδιο οδηγεί στην αυτοαπορρόφηση.
Καταξίωση ή Απόγνωση (γήρας):
Στο στάδιο αυτό το άτομο δεν είναι παραγωγικό εργασιακά και κοινωνικά δε δείχνει τόσο δραστήριος πια. Η θετική προσωπική ανασκόπηση φέρνει στο άτομο αισθήματα ικανοποίησης για τα προσωπικά του επιτεύγματα και προσωπικής καταξίωσης, αισθάνεται πλήρης και ολοκληρωμένος. Αν ο προσωπικός απολογισμός ζωής έχει αρνητικό πρόσημο βιώνει συναισθήματα πικρίας αναξιότητας και απόγνωσης, ο φόβος του θανάτου τότε γίνεται πιο μεγάλος, βιώνει πικρία για τη ζωή, για όσα επέλεξε να κάνει και για όσα δεν κατόρθωσε να πραγματοποιήσει.
