Την παράσταση «Αναφορά στον Γκρέκο», το τελευταίο έργο του Νίκου Καζαντζάκη που αποτελεί κι ένα είδος πνευματικής αυτοβιογραφίας, παρουσιάζει ανά την Ελλάδα -αλλά και στο εξωτερικό- για πέμπτο συνεχή χρόνο ο Τάκης Χρυσικάκος.
Ο δημοφιλής ηθοποιός που ερμηνεύει τον Νίκο Καζαντζάκη και πρόσωπα του έργου του και συνομιλεί με τους πρωταγωνιστές του -τον Καπετάν Μιχάλη, τον Αλέξη Ζορμπά, τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και την ωραία Ελένη του Ομήρου- σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων εξηγεί τον λόγο που τον ώθησε να ανεβάσει τη συγκεκριμένη παράσταση. «Ένιωσα μέσα στην οικονομική κρίση αυτό το έλλειμμα αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας των Ελλήνων, για το οποίο ευθύνονται οι εταίροι μας και ειδικότερα οι Βορειοευρωπαίοι εταίροι οι οποίοι μας δείχνουν με το δάχτυλο ως “αποδιοπομπαίους τράγους”» και «βλέποντας στα βλέμματα και τη συμπεριφορά του κόσμου, το έλλειμμα αξιοπρέπειας, υπερηφάνειας και την κατήφειά του, θελήσαμε να ανεβάσουμε κάτι που θα του δώσει μία ανάταση, φυσικά στο μέτρο του δυνατού που μπορεί μία παράσταση να το κάνει».
«Ο Καζαντζάκης μοιράζει αισιοδοξία. Γιατί πιστεύω ότι η γνώση είναι αισιοδοξία και όχι πεσιμισμός. Αλίμονο αν λέμε ότι η γνώση είναι πεσιμισμός. Η γνώση είναι κλειδί για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος και μας βοηθάει να συνεχίσουμε», λέει σε άλλο σημείο της συνέντευξής του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Τάκης Χρυσικάκος.
Σημειώνει ότι η ελληνική λογοτεχνία αν παιχτεί σωστά και γίνει σωστή παράσταση έχει μεγάλη απήχηση, ενώ θεωρεί ότι δεν υπάρχουν σήμερα συγγραφείς του επιπέδου του Μίλερ, του Τένεσι Ουίλιαμς … ή στην Ελλάδα ενός Κεχαΐδη, ενός Ευθυμιάδη… και αν υπήρχε σήμερα ένας στοχαστής όπως ο Καζαντζάκης ή ο Παπαδιαμάντης, ο οποίος θα έλεγε πράγματα που θα αγγίζανε σήμερα τον θεατή «θα έτρεχε ο κόσμος και θα τον στήριζε. «Κι όσον αφορά στα όποια μεγάλα μυαλά υπάρχουν στις μέρες μας θα τολμούσα να πω πως στις μέρες μας σωπαίνουν» προσθέτει.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Τάκη Χρυσικάκου στον Νίκο Γιώτη, για το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:
Ερ. Πώς επιλέξατε να ανεβάσετε Καζαντζάκη και ειδικότερα την “Αναφορά στον Γκρέκο;”
Απ. Επειδή ένιωσα μέσα στην οικονομική κρίση αυτό το έλλειμμα αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας των Ελλήνων, για το οποίο ευθύνονται οι εταίροι μας και ειδικότερα οι βορειοευρωπαίοι εταίροι οι οποίοι μας δείχνουν με το δάχτυλο ως “αποδιοπομπαίους τράγους”. Δεν λέω πως δεν έχουμε ευθύνη αλλά όχι στον βαθμό αυτόν που επικαλούνται. Βλέποντας λοιπόν στα βλέμματα και τη συμπεριφορά του κόσμου, το έλλειμμα αξιοπρέπειας, υπερηφάνειας και την κατήφειά του, θελήσαμε να ανεβάσουμε κάτι που θα του δώσει μία ανάταση, φυσικά στο μέτρο του δυνατού που μπορεί μία παράσταση να το κάνει. Έτσι καταλήξαμε στον Καζαντζάκη. Δεν σας κρύβω πως η μεγαλύτερη ικανοποίηση που νιώθω είναι ότι τις περισσότερες φορές ο κόσμος που μου μιλάει μετά την παράσταση ή μου γράφει στο διαδίκτυο, είναι ότι φύγαμε από το θέατρο προβληματισμένοι αλλά περήφανοι! Αυτή η ανάταση της υπερηφάνειας μέσα από τα λόγια του Καζαντζάκη είναι η καλύτερη ανταμοιβή της επιλογής που έχουμε κάνει.
Ερ. Υπάρχει η άποψη και για αρκετούς πεποίθηση ότι στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχουν στοχαστές ή κι αν υπάρχουν έχουν σιγήσει. Υιοθετείτε αυτήν την άποψη;
Απ. Συμφωνώ απολύτως αλλά δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, αλλά παγκόσμιο. Ας ψάξουμε να βρούμε σήμερα τους αντίστοιχους παγκοσμίου επιπέδου συγγραφείς του επιπέδου του Μίλερ, του Τένεσι Ουίλιαμς, του Πίντερ και πολλών άλλων αυτού του μεγέθους που υπήρχανε στο παρελθόν ή στην Ελλάδα ενός Κεχαΐδη, ενός Ευθυμιάδη, ενός Σκούρτη, ενός Μάτεσι, ενός Μουρσελά… Πραγματικά υπάρχει μεγάλο πρόβλημα και δεν είναι τυχαίο που οι περισσότεροι από μας ανατρέχουμε σε παλιά έργα. Γι αυτό κι εγώ έχω καταφύγει τα τελευταία χρόνια στη λογοτεχνία. Επειδή είδα ότι η ελληνική λογοτεχνία αν παιχτεί σωστά και γίνει σωστή παράσταση έχει μεγάλη απήχηση. Όπως ο Καζαντζάκης ή ο Παπαδιαμάντης που έκανα και όπου επί εφτά χρόνια κατά διαστήματα έπαιζα τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, του Βιζυηνού ή του Μάνου Ελευθερίου. Εάν υπήρχε λοιπόν σήμερα, εάν, είναι τόσο υποθετικό νομίζω ότι θα γινότανε χαμός. Πραγματικά θα έτρεχε ο κόσμος και θα στήριζε έναν τέτοιο στοχαστή, ο οποίος θα έλεγε πράγματα που θα αγγίζανε σήμερα τον θεατή. Κι όσον αφορά στα όποια μεγάλα μυαλά υπάρχουν στις μέρες μας θα τολμούσα να πω πως στις μέρες μας σωπαίνουν!
Ερ. Για ποιο λόγο;
Απ. Δεν ξέρω. Πάντως σε όλα τα επίπεδα, π.χ. πνευματικό, οικονομικό, δεν είναι μία εποχή ανάτασης αυτή που ζούμε. Είδαμε οι αξίες -όχι μόνο τώρα με την οικονομική κρίση αλλά και πολύ πριν- να εκπίπτουν. Είδαμε να είναι κυρίαρχο το χρήμα. Θεωρούσαμε ως πιο άξιο αυτόν που είχε τα χρήματα χωρίς να ψάχνουμε να δούμε πού τα βρήκε, έντιμα ή όχι. Μέσα σε όλη αυτήν την κατάσταση μιας παρακμής θα έλεγα, οι άνθρωποι που πραγματικά έχουν αξία σωπαίνουνε, και αυτό είναι ένα θέμα πάρα πολύ σοβαρό.
Ερ. Συνειδητά σωπαίνουν;
Απ. Δεν το γνωρίζω και δεν μπορώ να απαντήσω σε ένα τέτοιο ερώτημα αλλά νομίζω πως ναι… Ίσως επειδή έχουνε στο πίσω μέρος του μυαλού τους την παροιμία πως «αν ανακατευτείς με τα πίτουρα σε τρώνε οι κότες». Πολλές φορές είδαμε ανθρώπους να τολμάνε να αρθρώσουν λόγο και να απαξιώνονται. Νομίζω ότι συνειδητά γίνεται αυτή η επιλογή.
Ερ. Ποια είναι τα μηνύματα που απορρέουν από το συγκεκριμένο έργο του Καζαντζάκη και πόσο επίκαιρος είναι σήμερα;
Απ. Οι συγγραφείς που έχουν απήχηση σημαίνει ότι είναι πάρα πολύ επίκαιροι. Δηλαδή έχουνε διαχρονικά να πούνε πάρα πολλά πράγματα. Ο συγκεκριμένος συγγραφέας έχει να πει όχι μόνο σε μας αλλά έχει να πει παγκόσμια. Δεν είναι τυχαίο ότι είναι πολυμεταφρασμένος σε όλον τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Κίνα, στην οποία έχει αυτήν την τεράστια απήχηση παρότι αυτή η χώρα έχει έναν άλλο πολιτισμό, μία άλλη κουλτούρα. Άρα μιλάει παγκόσμια. Αυτό λοιπόν που έχει να πει είναι η ευθύνη. Ότι όλοι έχουμε ευθύνη. Όπως λέει σε κάποιο άλλο έργο του, ότι αν ο κόσμος δεν πάει καλά εσύ φταις. Μην περιμένεις δηλαδή, μην έχεις άλλοθι, είναι δική σου ευθύνη εσύ πρέπει να προσπαθήσεις, εσύ πρέπει να αγωνιστείς. Μιλάει για την ανηφόρα, ότι αυτός είναι ο δρόμος, ο ανήφορος, δηλαδή να κοπιάζεις, να κουραστείς και να συνεχίζεις να αγωνίζεται ακόμα κι αν πέφτεις.
Ο Καζαντζάκης μοιράζει αισιοδοξία. Γιατί πιστεύω ότι η γνώση είναι αισιοδοξία και όχι πεσιμισμός. Αλίμονο αν λέμε ότι η γνώση είναι πεσιμισμός. Η γνώση είναι κλειδί για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος και μας βοηθάει να συνεχίσουμε…
Ερ. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό σας πού θα παρουσιάσετε στο προσεχές διάστημα την «Αναφορά στον Γκρέκο;»
Απ. Ήδη έχουμε προσκληθεί να την παρουσιάσουμε στην Κύπρο, σε ημερομηνίες οι οποίες ακόμη δεν έχουν προσδιοριστεί.
