Της Ελπίδας Διουλγκαρίδου,
BA Γλώσσας Φιλολογίας Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών
MA Ανθρώπινα Δικαιώματα και Μετανάστευση
Μέλος της WAMBO CITY WASTE PICKERS
Το 2021 ήταν ακόμα μια χρονιά όπου η παρουσία και οι επιπτώσεις του κορωνοϊού ήταν καταλυτικές στις ζωές όλων μας ανεξαιρέτως, με βεβαιότητα στις ζωές των αδύναμων πολύ περισσότερο.
Οι άτυποι συλλέκτες απορριμμάτων συγκαταλέγονται σε αυτήν την κατηγορία καθώς δεν έλαβαν καμία κρατική βοήθεια, αναγνώριση ή ασφάλεια. Πρόκειται για αυτούς που ασκούν το παλιό επάγγελμα του ρακοσυλλέκτη, μαζεύουν σκουπίδια και αντικείμενα από το δρόμο με σκοπό να τα οδηγήσουν είτε στην ανακύκλωση είτε στα παζάρια – που και αυτά στην πλειοψηφία τους έπαυσαν όλο το προηγούμενο διάστημα. Και για την ομάδα των εργαζομένων αυτών, που έχει την ατυχία να ανήκει στην γκρίζα όπως λέμε οικονομία, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τον παρανομήσουν για να μπορέσουν να βιοποριστούν αυτοί και οι οικογένειες τους.
Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι 20.000 άνθρωποι ζουν έμμεσα ή άμεσα από τη άτυπη συλλογή απορριμμάτων. Οι περισσότεροι ουσιαστικά δεν έχουν επανέλθει στην απασχόληση τους στα προ κορωνοϊού επίπεδα, η οποία ανεξάρτητα αν δεν αναγνωρίζεται ως τυπική εργασία από το κράτος, αποτελεί για τους ίδιους τη μόνη πηγή εισοδήματος.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από τον φιλανθρωπικό οργανισμό, “Women in Informal Employment: Globalizing and Organizing” (WIEGO), σχετικά με τον Covid-19 και την άτυπη οικονομία, τα κέρδη των άτυπων ανακυκλωτών έως και τα μέσα του 2021 υπολογίζονται λιγότερα από το 75% των κερδών τους πριν από την Covid εποχή. Σύμφωνα με την έρευνα, η κρίση της πανδημίας ανάγκασε τα άτομα που δρουν στον χώρο της γκρίζας οικονομίας σε επιζήμιες στρατηγικές επιβίωσης, με μείωση των δαπανών των νοικοκυριών σε είδη εκτός διατροφής (26%) και τρόφιμα (23%). Στην Ελλάδα, συνήθως τα άτομα που ασχολούνται με την συλλογή απορριμμάτων ανήκων στις πιο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, και σύμφωνα με τα παραπάνω τα επίπεδα φτώχιας για αυτούς, έχουν φτάσει σε πιο υψηλά από άλλες χρονιές επίπεδα. Και ενώ το εισόδημα των άτυπων ανακυκλωτών έχει μειωθεί δραματικά, οι υγειονομικοί κίνδυνοι για όσους συνεχίζουν να συλλέγουν απορρίμματα από τους κάδους ή τις χωματερές, έχει αυξηθεί , λόγω των ιατρικών απόβλητων, και γενικότερα των μολυσμένων με covid αντικειμένων, που συλλέγονται χωρίς τον κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναπόφευκτη προσβολή από τον ιό και την διάδοσή του σε μεγάλο βαθμό.
Και ενώ στην Ελλάδα οι συλλέκτες απορριμμάτων δεν λαμβάνουν καμία προνοιακή μέριμνα, ο ρόλος τους είναι υψίστης σημασίας για την προστασία του περιβάλλοντος και την οικονομία, καθώς συμβάλλουν στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, μέσω της άτυπης ανακύκλωσης. Οι πλανόδιοι αυτοί ανακυκλωτές ψάχνουν στους κάδους σκουπιδιών και στους χώρους υγειονομικής ταφής, για είδη κάλυψης των προσωπικών τους αναγκών (ρουχισμό, τροφή κτλ.). Καθώς και άτυπα ανακυκλώσιμα υλικά όπως ηλεκτρικές συσκευές 
(e-waste), με σκοπό να τα πουλήσουν σε μεσάζοντες ή επιχειρήσεις. Με αυτόν τον τρόπο συνεισφέρουν στα αστικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων, χωρίς άμεσο κόστος στους κρατικούς προϋπολογισμούς.
(e-waste), με σκοπό να τα πουλήσουν σε μεσάζοντες ή επιχειρήσεις. Με αυτόν τον τρόπο συνεισφέρουν στα αστικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων, χωρίς άμεσο κόστος στους κρατικούς προϋπολογισμούς.Η WAMBO CITY WASTE PICKERS, μια οργάνωση που ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 2021, με σκοπό την ανάδειξη του φαινομένου της άτυπης ανακύκλωσης επιδιώκει τη στήριξη των ανθρώπων αυτών με έμφαση στη συνεισφορά τους στην κυκλική οικονομία. Στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα λόγω της πανδημίας αλλά και της πολυετούς οικονομικής κρίσης, η συμπερίληψη των ανθρώπων στα συστήματα κυκλικής οικονομίας είναι απαραίτητη αλλά δεν είναι δεδομένη. Η ομάδα της WAMBO, που εδρεύει στον Πειραιά και έχει εθελοντές από όλη την Ελλάδα έχει δημιουργήσει εκπαιδευτικό υλικό για την προστασία των ευπαθών ομάδων που εμπλέκονται στη διαχείριση αποβλήτων και συμμετέχει σε δράσεις συνηγορίας με στόχο την εκπροσώπηση τους στις διαδικασίες λήψεις αποφάσεων.
Η WAMBO επιδιώκει να αναδείξει τη συμβολή της άτυπης ανακύκλωσης και της ρακοσυλλογής στα συστήματα διαχείρισης στερεών αποβλήτων και να καταστεί σημείο αναφοράς και αρωγής για τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτές. Στη σελίδα της WAMBO, wastepickers.eu μπορεί κανείς να ενημερωθεί για το παγκόσμιο αυτό φαινόμενο, αλλά και να βρει τρόπους με τους οποίους μπορεί να συμμετέχει είτε με εθελοντική εργασία είτε με προσφορά αντικειμένων είτε οικονομικά στις δράσεις της ομάδας.
