Ο υφυπουργός Παιδείας και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης αρθρογραφεί κάθε Δευτέρα αποκλειστικά για το enallaktikos.gr
Θεοδόσης Ν. Πελεγρίνης
ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ
Το έργα τέχνης αξιολογούνται αφ’ εαυτών –κατά τις αρετές του το καθένα και κατά τα ελαττώματά του. Το ποιος ή ποια είναι ο δημιουργός του έργου τέχνης, το τι και πώς το φτιάχτηκε αυτό, ποσώς μετράει στην αξιολόγησή του. Τι σχέση, αλήθεια, μπορεί να έχει ο Μπρούκνερ, ο Αυστριακός μουσουργός του 19ου αιώνα, με την εβδόμη συμφωνία του σε μι μείζονα;
Σε αντίθεση προς την εν λόγω συμφωνία, που έχει καταγραφεί μεταξύ των πλέον αξιόλογων δημιουργημάτων της μουσικής, ο δημιουργός της είναι ένα από τα πάμπολλα ανθρωπάκια που οι συνθήκες της ζωής τα κατεδίκασαν να ζουν στην μιζέρια και στην ανημποριά. Γιος φτωχού δασκάλου και κόρης πανδοχέα, ουδέποτε τα κατάφερε να ξεπεράσει την ανέχειά του. Η ασχήμια του, επίσης, στάθηκε εμπόδιο στην ομαλή εξέλιξη της ζωής του. Δίσταζε, εξαιτίας της εμφάνισής του, να εκδηλώνει τα αισθήματα του στις γυναίκες που ερωτεύθηκε. Και όταν, μεσήλιξ πια, έχοντας αποκτήσει την φήμη μεγάλου μουσικού, έβρισκε το κουράγιο να εκφράζει τον έρωτά του σε νεαρές γυναίκες, αυτές απέκρουαν τις προτάσεις του εξαιτίας της διαφοράς ηλικίας μεταξύ τους.
Πώς μπορούσε, έτσι, να έχει εμπιστοσύνη στις δημιουργικές δυνάμεις του; Τόση ήταν η ανασφάλειά του, ώστε, αντί να συνεχίσει τις σπουδές του στην μουσική, να πάρει, στα δεκαέξη του, την απόφαση να γίνει δάσκαλος σε χωριά της πατρίδας του –με τις ταπεινώσεις να μην λείπουν από την ζωή του. Πόσο εξευτελιστικό θα ήταν γι’ αυτόν να ξυπνάει κατ’ εντολή του διευθυντή του χαράματα για να φτυαρίζει κοπριά.
Αλλά και αργότερα, 15 χρόνια μετά την απόφασή του να γίνει δάσκαλος, όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με την μουσική, η ανασφάλειά του ήταν η αιτία να μην μπορεί να αντισταθεί στις υποδείξεις των άλλων για διορθώσεις και για περικοπές ενδεχομένως των έργων του, που είναι αμφίβολο αν συνέβαλαν στην βελτίωση τους ή, απεναντίας, οδηγούσαν στο αντίθετο αποτέλεσμα. Την ανασφάλειά του επέτεινε η απόρριψη του έργου του.
Δυο από τις συμφωνίες του –η Δεύτερη σε ντο ελάσσονα και η Τρίτη σε ρε ελάσσονα– απορρίφθηκαν από την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης ως «αδύνατη να εκτελεσθεί» η μία και ως «δυσνόητη» η άλλη, ενώ συνεχής και αυστηρή υπήρξε η κριτική των εκτελέσεων των έργων του.
Παρά την έλλειψη εμπιστοσύνης του ιδίου προς το πρόσωπό του και προς τις δημιουργικές δυνάμεις του, το κοινό αναγνώρισε την αξία των μεγάλων επιτευγμάτων του στην μουσική, για να επιβεβαιωθεί ο κανών της τέχνης ότι το έργο και ο δημιουργός του συνιστούν δύο κόσμους ανεξάρτητους έτσι, ώστε ό, ισχύει στον ένα να μην αντανακλάται κατ’ ανάγκην στον άλλο.
