Tου Λάμπρου Αναγνωστόπουλου
Πριν από λίγες μέρες, ένα 8χρονο κοριτσάκι στο Κερατσίνι, έχασε τη ζωή του σ’ ένα εργοστάσιο. Τα βίντεο που βγήκαν στη δημοσιότητα με το περιστατικό, πραγματικά ραγίζουν καρδιές, ενώ δυστυχώς για μια ακόμη φορά υπάρχει ο κίνδυνος να εστιάσουμε στα λάθος πράγματα. Απόψεις όπως «τι δουλειά είχε ένα 8χρονο παιδί εκεί», δεν πρέπει ούτε κατά διάνοια να ακούγονται γιατί θυμίζουν το «τι δουλειά είχε ο 15χρονος Αλέξης Γρηγορόπουλος στα Εξάρχεια» όταν δολοφονήθηκε από τον Κορκονέα. Αυτό που πραγματικά σοκάρει στην υπόθεση της 8χρονης είναι ότι οι υπάλληλοι του εργοστασίου για αρκετή ώρα προσπερνούσαν το κορίτσι ενώ το έβλεπαν αβοήθητο.
Από την αρχή της καταγραφής των γεγονότων, φαίνεται ότι οι υπάλληλοι έκαναν σαν να μη συνέβαινε τίποτα. Στο μυαλό μου έρχεται το πείραμα των κοινωνικών ψυχολόγων Τζον Ντάρλεϊ και Μπιμπ Λατάν, περί «διάχυσης ευθύνης» ή «απάθειας των παρευρισκομένων». Η αφορμή για το πείραμα στάθηκε η πολύ γνωστή υπόθεση της δολοφονίας της Κάθριν Τζενοβέζε, μιας νέας γυναίκας, στην Αμερική το 1964. Κατά τη διάρκεια ή και μετά την δολοφονία, υπήρξαν συνολικά 38 αυτόπτες μάρτυρες οι οποίοι παρέμειναν εντελώς απαθείς.
Πολλοί άκουγαν φωνές από τις γύρω πολυκατοικίες, αλλά κανείς δεν ασχολήθηκε σοβαρά. Στο πείραμα, οι ψυχολόγοι ζήτησαν από εθελοντές να λάβουν μέρος σε μια συνομιλία όπου θα συζητούσαν με αγνώστους, κάποια προσωπικά ζητήματα. Κάθε συνομιλητής, θα βρισκόταν σε διαφορετικό δωμάτιο και θα συζητούσαν μεταξύ τους μέσω ενδοεπικοινωνίας. Κατά τη διάρκεια της κουβέντας, ένας από τους συνομιλητές σε συνεννόηση με τους ψυχολόγους, θα πάθαινε κρίση επιληψίας και αυτό που γινόταν μετά ήταν η καταγραφή των αντιδράσεων των συνομιλητών.
Κατά την κρίση επιληψίας, το 85% των συνομιλητών έβγαινε από το δωμάτιο κι έψαχνε να βρει τον επιληπτικό άνθρωπο ώστε να τον σώσει. Όταν όμως πίστευαν ότι τους ακούν κι άλλα άτομα, μόλις το 31% έβγαινε από το δωμάτιο για παροχή βοήθειας. Περίμεναν ότι κάποιος άλλος θα σπεύσει σε βοήθεια, όπως ακριβώς στην περίπτωση της Τζενοβέζε. Δηλαδή όσοι περισσότεροι είναι οι μάρτυρες κάποιου δυσάρεστου συμβάντος, τόσο λιγότερο υπεύθυνος αισθάνεται ο καθένας, διότι η ευθύνη καταμερίζεται ισομερώς σε όλους.
Δυστυχώς στην ελληνική κοινωνία της τελευταίας δεκαετίας, της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής, ηθικής και πλέον και υγειονομικής κρίσης, δεν απέχουμε από το σημείο που παρόμοια περιστατικά θα συμβαίνουν συχνά και δεν θα σοκάρουν κανέναν. Δηλαδή, θα ενταχθούν μέσα στην καθημερινότητα σαν να ακούμε κάτι απλό. Ο πάτος της ελληνικής κοινωνίας φαίνεται από περιστατικά σαν αυτό της 8χρονης. Λίγη ανθρωπιά χρειαζόμαστε παραπάνω και άμεσα, γιατί οι δυσκολίες δεν έχουν περάσει και όσο κλεινόμαστε στον εαυτό μας και «κοιτάμε απλά τη δουλειά μας», τόσο πιο ζοφερό θα φαντάζει το μέλλον μας.
Λάμπρος Αναγνωστόπουλος
