Η καλύτερη μέθοδος για να διατηρήσουμε το άρωμα και το χρώμα από τα φύλλα και τα άνθη των φρέσκων αρωματικών φυτών είναι η αποξήρανση στον αέρα. Σίγουρα, τα αποξηραμένα βότανα δεν μπορούν να φτάσουν τα φρέσκα τόσο σε άρωμα όσο και σε χρώμα, όμως με την κατάλληλη επεξεργασία μπορούμε να έχουμε εκπληκτικά αποτελέσματα.
Ανάλογα το αρωματικό φυτό, το πάχος των φύλλων του, σε ποιο στάδιο άνθισης είναι τα λουλούδια του, επιλέγουμε τη διάρκεια και την ένταση της αποξήρανσης ώστε να μην αποξηρανθούν υπερβολικά και χάσουν μέρος του αρώματος τους αλλά παράλληλα να μην παραμείνει ανεπιθύμητη υγρασία που μπορεί σταδιακά να τα αλλοιώσει κατά την αποθήκευση τους.
Πότε συγκομίζουμε για να αποξηράνουμε τα αρωματικά βότανα;
Για κάθε είδος αρωματικού φυτού, υπάρχει ένα ξεχωριστό στάδιο που έχει το δυνατότερο άρωμα κατά τη διάρκεια του βιολογικού του κύκλου. Σε αυτή τη φάση, που τα αρωματικά και βότανα έχουν τη μέγιστη συγκέντρωση σε αιθέρια έλαια και ρητίνες, είναι η κατάλληλη εποχή για να τα συλλέξουμε και να τα αποξηράνουμε. Για παράδειγμα, η μέντα, ο δυόσμος και ο βασιλικός καλό είναι να μαζεύονται πριν ανθίσουν ενώ η ρίγανη, η ματζουράνα, το θυμάρι και το λεμονοθύμαρο όταν τα λουλούδια τους είναι σχεδόν ανοικτά στις αρχές της άνθισης.
Για την αποξήρανση των φύλλων του δεντρολίβανου μπορούμε να επιλέξουμε οποιαδήποτε εποχή ενώ για τα άνθη του φασκόμηλου τα κόβουμε όταν τα λουλούδια στην κορυφή είναι σχεδόν ανοικτά και μετά από ένα μήνα συλλέγουμε τα φύλλα του. Σχετικά με τα μυρωδικά της κουζίνας, μαϊντανό, άνηθο και κόλιαντρο, τα μαζεύουμε πριν την άνθιση αν θέλουμε να τα αποξηράνουμε.
Ποια είναι το κατάλληλο μέρος για την αποξήρανση των αρωματικών φυτών;
Aν και φαίνεται πολύ ωραίο να αποξηραίνουμε τα αρωματικά φυτά μας σε μάτσα και να τα κρεμάμε ανάποδα μέσα στην κουζίνα μας, όμως δεν το προτείνουμε λόγω των ακατάλληλων συνθηκών από υψηλών θερμοκρασιών, της ηλιοφάνειας καθώς και των διάφορων οσμών της κουζίνας που θα μπερδευτούν με τα αρώματα των βοτάνων. Κατάλληλο μέρος, είναι ένα δωμάτιο ή μια αποθήκη, με χαμηλό φωτισμό (χωρίς δηλαδή να το κτυπούν απευθείας οι ακτίνες του ήλιου), με καλό αερισμό και χωρίς πολλές σκόνες.
Αν το δωμάτιο δεν έχει πολύ καλό αερισμό, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν ανεμιστήρα για να ανακυκλώνει τον αέρα. Αν τo διαθέσιμο μέρος για την αποξήρανση των αρωματικών φυτών είναι σχετικά φωτεινό ή έχει αρκετές σκόνες, μπορούμε να κρεμάσουμε σε μάτσα τα αρωματικά φυτά και να τα καλύψουμε με χάρτινες σακούλες, αρκετά μεγάλες και με τρύπες, για να τα προστατεύσουμε από τον ήλιο και το σκόνισμα και να τους εξασφαλίζουμε παράλληλα καλό αερισμό.
Ποια είναι η διαδικασία αποξήρανσης των αρωματικών φυτών;
H πιο κατάλληλη ώρα συγκομιδής των αρωματικών φυτών για αποξήρανση είναι κατά την διάρκεια του πρωινού αφού έχει φύγει η πρωινή υγρασία από τα φυτά. Αφού τα ξεπλύνουμε στη συνέχεια και τα αφήσουμε να στεγνώσουν σε σκιερό μέρος, τα δένουμε με σπάγκο και τα κρεμάμε ανάποδα σε σκοινί που έχουμε βάλει στον κατάλληλο χώρο που έχουμε επιλέξει. Κάθε 2-3 μέρες ελέγχουμε τα αρωματικά βότανα και παρακολουθούμε τη σταδιακή μείωση της υγρασίας. Αν για κάποιο λόγο παραμένουν τα βότανα υγρά πρέπει να αυξήσουμε τον αεριμό του χώρου ανοίγοντας επιπλέον παράθυρα ή χρησιμοποιώντας πρόσθετους ανεμιστήρες.
Αν τα έχουμε καλύψει με χάρτινες σακούλες, ίσως πρέπει να ανοίξουμε μεγαλύτερες τρύπες ή να τις απομακρύνουμε τελείως. Για να διαπιστώσουμε πάντως αν τα αρωματικά βότανα έχουν πλήρως αποξηρανθεί, θα πρέπει όταν τα τρίβουμε απαλά με τα δάκτυλα μας, να γίνονται μικρά κομματάκια. Αν κατά το τρίψιμο γίνονται σκόνη, αυτό σημαίνει ότι η αποξήρανση κράτησε παραπάνω και έχουμε χάσει μέρος του αρώματος των βοτάνων. Αν δεν είμαστε πάντως σίγουροι ότι τα βότανα έχουν πλήρως αποξηρανθεί, βάζουμε μικρά κομματάκια σέ ένα γυάλινο βαζάκι και το τοποθετούμε στον ζεστό ήλιο. Αν δημιουργηθούν υδρατμοί στο εσωτερικό του βάζου, αυτό σημαίνει ότι τα βότανα μας χρειάζονται πρόσθετο χρόνο αποξήρανσης.
Κι ένα μυστικό για την αποξήρανση των αρωματικών φυτών
Αν και κάποιοι χρησιμοποιούν για την επιτάχυνση της αποξήρανση των αρωματικών φυτών τον αφυγραντήρα, τον φούρνο της κουζίνας ή ακόμα και το φούρνο των μικροκυμάτων, θα σας προτείναμε να το αποφύγετε. Είναι πολύ δύσκολο να ελέγξετε τη διαδικασία της αποξήρανσης και το πιο πιθανό είναι να ξεράνετε υπερβολικά τα αρωματικά βότανα και νά χάσετε σημαντικό ποσοστό του αρώματος καθώς και τη ζωντάνια του χρώματος που έχουν. Ίσως να άξιζε να το δοκιμάσετε σε μόνο σε μέρη που έχουν υπερβολική υγρασία και είναι σχεδόν ανέφικτη η αποξήρανση των αρωματικών φυτών στον αέρα.
Κώστας Λιονουδάκης
Γεωπόνος Γ.Π.Α.