Συνηθισμένη πρακτική η απαξίωση συσκευών από τους κατασκευαστές τους | Του Γιάννη Μουρατίδη
Σχεδόν από την αρχή της εμφάνισης των προσωπικών υπολογιστών στο ευρύ κοινό, οι κατασκευαστές επεξεργαστών υποβάθμιζαν σκοπίμως τις επιδόσεις τους, προκειμένου να διαθέτουν στην αγορά το ίδιο προϊόν σε καλύτερες εκδόσεις και υψηλότερες τιμές. Οι χρήστες αντιστάθηκαν σε αυτήν την πολιτική, ρυθμίζοντας τους επεξεργαστές σε υψηλότερες ταχύτητες και η δράση αυτή έγινε γνωστή ως overclocking.
Καθώς, οι υπολογιστές τυποποιούνταν, οι κατασκευαστές έκλειναν την πρόσβαση σε ρυθμίσεις που θα επέτρεπαν στους χρήστες να επεμβαίνουν. Έτσι φτάσαμε στους πολύ μικρούς και πολύ τυποποιημένους υπολογιστές, όπως τα κινητά τηλέφωνα και τα tablet, οι οποίοι αφήνουν ελάχιστα περιθώρια επέμβασης για βελτίωση των επιδόσεών τους. Τον περασμένο Φεβρουάριο, η Apple παραδέχτηκε επίσημα ότι σκοπίμως ενσωμάτωνε λογισμικό στα iPhones, το οποίο μείωνε τις επιδόσεις τους με το πέρασμα του χρόνου. Στόχος της εταιρείας ήταν να πείσει τους κατόχους να αγοράσουν νέα τηλέφωνα με καλύτερες επιδόσεις, ώστε να κρατά ευχαριστημένους τους μετόχους της με μια σταθερή ροή ετήσιων εσόδων. Ωστόσο, αν ο χρήστης ήταν ικανοποιημένος, με τις μειωμένες επιδόσεις της συσκευής του, μπορούσε να συνεχίσει να χρησιμοποιεί τις εφαρμογές του και να εγκαθιστά νεότερες. Για παράδειγμα στο μοντέλο tablet της Apple που κατασκευάστηκε πριν από μια δεκαετία, ο κάτοχος ακόμα και σήμερα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί όλες σχεδόν τις βασικές εφαρμογές με μειωμένες επιδόσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλους κατασκευαστές tablets, κινητών τηλεφώνων και laptops.
Υπάρχει όμως μια μερίδα κατασκευαστών, οι οποίοι έχουν επιλέξει να κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή του αγοραστή. Πρόκειται για τους κατασκευαστές τηλεοράσεων, οι οποίοι εδώ και αρκετά χρόνια έχουν προσθέσει στις συσκευές τους τη δυνατότητα να ενσωματώνουν εφαρμογές, όπως το Youtube, το Facebook, το Skype και δεκάδες άλλες. Το πρόβλημα με τις έξυπνες τηλεοράσεις, όπως έχουν γίνει γνωστές, είναι ότι οι κατασκευαστές διακόπτουν γρήγορα την υποστήριξη νέων εφαρμογών, συνήθως δύο χρόνια μετά την παρουσίαση του μοντέλου στην αγορά. Έτσι, ο αγοραστής χρειάζεται να αγοράσει νέα τηλεόραση για να χρησιμοποιήσει νέες εφαρμογές ή να αγοράσει μια ξεχωριστή συσκευή που συνδέεται με την τηλεόραση και υποστηρίζει νέες εφαρμογές.
Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, αλλά μέχρι κάποιο όριο
Στόχος όλων των κατασκευαστών είναι η μετατροπή του αγοραστή σε καταναλωτή. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που σχεδόν όλες οι εταιρείες κατασκευής ηλεκτρονικών συσκευών διαθέτουν νέα μοντέλα κάθε χρόνο, τα οποία συχνά δεν προσφέρουν σημαντικές βελτιώσεις σε σχέση με τα προηγούμενα. Η πολιτική αυτή είναι αναγκαία για να διατηρηθεί ο ρυθμός κατανάλωσης, δεδομένου ότι τα ηλεκτρονικά συστήματα δύσκολα χαλάνε, με εξαίρεση τα smart phone που συνήθως παθαίνουν ζημίες λόγω πτώσεων. Έτσι αν περίμεναν οι κατασκευαστές να γίνει μια αγορά λόγω βλάβης, οι πωλήσεις τους θα είχαν μεγάλες αυξομειώσεις.
Υπό προϋποθέσεις και οι επιδόσεις παλαιότερων συστημάτων θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε ικανοποιητικά επίπεδα. Υπολογιστές που έχουν κατασκευαστεί πριν από 10 χρόνια, έχουν πολύ καλές επιδόσεις, αν αντί για την τελευταία έκδοση των Windows, λειτουργήσουν με μια παλαιότερη έκδοση ή με άλλα λειτουργικά συστήματα, όπως το Linux. Οι τηλεοράσεις θα μπορούσαν να “ζήσουν” τουλάχιστον μια δεκαετία, αν οι κατασκευαστές δεν αποφάσιζαν να διακόψουν την αναβάθμιση του λογισμικού τους στα δύο χρόνια. Τέλος, ο μέσος χρήστης θα μπορούσε να είναι πλήρως ικανοποιημένος από τις επιδόσεις ενός κινητού τηλεφώνου τετραετίας, αν οι κατασκευαστές δε φρόντιζαν να το επιβραδύνουν με διάφορους τρόπους ή να ενσωματώνουν την μπαταρία ώστε να είναι δύσκολη η αντικατάστασή της. Ας θυμηθούμε ότι πριν από μερικά χρόνια όλα τα κινητά είχαν δυνατότητα αλλαγής μπαταρίας.
Με την πολιτική της ανακύκλωσης, οι κατασκευάστριες εταιρείες αυτό – απενοχοποιούνται από τις πράξεις τους, χωρίς όμως στην πράξη να ισορροπούν το πρόβλημα που δημιουργούν, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των υλικών που χρησιμοποιούν για την κατασκευή των νέων συσκευών, δεν προέρχεται από ανακύκλωση, αλλά από πόρους του υπεδάφους που διαρκώς εξαντλούνται.
Ωστόσο, το πιο ανήθικο κομμάτι αυτής της πολιτικής είναι ο εξαναγκασμός προς την κατανάλωση, ακόμα και αγοραστών που δεν την επιδιώκουν. Ενώ σε πολλές περιπτώσεις, ο χρήστης, αν είναι εκπαιδευμένος, μπορεί να βρει διεξόδους, ώστε να αποφύγει την αλλαγή της συσκευής του, σε κάποιες άλλες, όπως συμβαίνει με τις τηλεοράσεις, το σύστημα είναι τόσο κλειστό, ώστε τα εμπόδια αυτά να είναι σχεδόν ανυπέρβλητα.
Γιάννης Μουρατίδης
